Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

 “Mətbuat”  (dövri mətbu nəşrlər), “teleradio və 
kinoxronika proqramları”, “kütləvi informasiya”  və 
“kütləvi informasiya vasitələri” anlayışları da bu kursda 
tez-tez istifadə olunan terminlərdir. Bu terminlər 
məzmununa görə “jurnalistika” anlayışına yaxın olsalar da, 
                     
2
  Ворошилов  В.В.  Журналистика.  Учебник. 4-е  издание. –СПб.: 
Изд-во Михайлова В.А., 2002, стр. 9. 
3
 Корконосенко С.Г. Основы журналистики. Учебник. –М.: Аспект 
Пресс, 2002, стр.3. 
4
  Кессарийский  Э.П.  Журналистский  словарь. – Н.Н.:  ДЕКОМ, 
2002, стр.78. 
5
 Rüstəmov A.R. Jurnalistika. Bakı Universiteti nəşriyyatı. Bakı, 2005, 
s. 10. 

---

15 
 
jurnalistikanın ayrı-ayrı sahələrini ifadə edirlər. Azərbaycan 
Respublikasının “Kütləvi informasiya vasitələri haqqında” 
Qanununun 3-cü maddəsində dövri mətbu nəşrlər anlayışı 
– çap prosesinin və ya hər hansı surətçıxaran texnikanın 
vasitəsilə hazırlanmış, birdəfəlik tirajı 100 nüsxədən çox, 
daimi adı  və cari nömrəsi olan, ildə azı on iki dəfə  çıxan 
qəzetlər və ildə azı iki dəfə çap olunan jurnal, toplu, 
bülleten və başqa dövri nəşrlər;  teleradio və kinoxronika 
proqramları anlayışı – daimi adı olan və ildə azı bir dəfə 
efirə buraxılan audio, audiovizual xəbər və materialların 
(verilişlərin) məcmusu;  kütləvi informasiya vasitələri 
anlayışı – dövri mətbu nəşrlər, teleradio proqramları, 
informasiya agentlikləri, internet, kinoxronika proqramları 
və digər yayım formaları kimi; kütləvi informasiya 
anlayışı isə,  axtarılması,  əldə olunması, hazırlanması, 
ötürülməsi, istehsalı və yayımı Azərbaycan Respublikasının 
qanunvericiliyi ilə  məhdudlaşdırılmayan, ümumi istifadə 
üçün nəzərdə tutulmuş  mətbu, audio, audiovizual xəbər və 
digər məlumatlar mənasını ifadə edirlər.  
Kurs boyu, xüsusilə  də praktik məşğələlərdə biz bu 
terminləri sinonimlər kimi istifadə edə bilərik. Yalnız 
jurnalistika sistemində gedən proseslərin, məsələn, 
mətbuatın və televiziyanın fəaliyyət metodları arasındakı 
fəqlərin hansısa məna çalarlarının xüsusi vurğulanması tələb 
olunduğu hallarda bu terminləri konkret ifadələr kimi 
işlədəcəyik.  
 “Jurnalistika  və müasir dövrün qlobal problemləri” 
kursunda istifadə olunan əsas terminlərdən biri də  “publi-
sistika” anlayışıdır. Xüsusilə də qlobal demoqrafiya, ekolo-
giya, miqrasiya, narkomaniya və s. problemləri öyrənərkən 
bu termindən daha çox istifadə edəcəyik. Bu terminin 
məzmunu ilə bağlı hələ qədim dövrlərdən bəri (Yunanıstan, 
İtaliya, İngiltərə) saysız-hesabsız diskussiya və polemikalar 
aparılsa da, hamı  tərəfindən qəbul olunan mənası  əldə 
16 
 
olunmasa da, bəzi xarakterik cizgiləri barədə  aşağıdakı 
ümumi diskursorlara gəlib çıxmaq mümkün olmuşdur: 
publisistika jurnalistikanın xüsusi sahəsidir; publisistika 
intellektual yaradıcılığın xüsusi sahəsidir; jurnalistika 
publisistikanı özündə  əks etdirir; publisistika da ədəbiyyat 
kimi yaradıcılığın məhsuludur, eyni ədəbi materialdan – 
sözdən yoğrulur; publisistika sözü birbaşa deyir, dəqiq 
ünvana ötürür, real həyat faktlarına söykənir; publisistika 
şüura, ağıla yönəldilir; publisistika daha çox ictimai 
məzmun kəsb edir.
6