Başlıca əhali konsepsipyası kimi demoqrafik determinizm konsepsiaysını hesab etmək olar (lat.-
determinare – fəlsəfi konsepsiya, təbiətdə və cəmiyyətdə
baş verən hadisələrin obyektiv qanunauyğunluğun və
səbəblərin nəticəsi olduğunu qəbul edir). Bu konsepsiyanın
mahiyyəti ondan ibarətdir ki, o, ictimai inkişafı demoqrafik
proseslərdən asılı (determinasiyalı) hesab edir. Lakin, bu
konsepsiya çərçivəsində iki bir-birinə zidd yanaşma mövcuddur. Rus sosioloqu Maksim Kovalevski tərəfindən
işlənib hazırlanmış birinci yanaşma təsdiq edir ki, əhali
artımı ictimai inkişafın əsas faktorudur və məhz bunun
nəticəsində bir iqtisadi tip başqası ilə əvəz olunur. İkinci yanaşmanın müəllifi isə XX əsmr siyasi iqtisadının klassiki
D.M.Keynsdir. Onun fikrinə görə, əhali artımı «şər
qüvvədir» və bəşəriyyətin başına gələn bütün müsibətlərin
mənbəyi budur.
