Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elm və

a) torpaq ehtiyatlarının səmərəli istifadəsinin təşkili və onların mühafizəsi sahəsində dövlət siyasətinin 
həyata keçirilməsi;  
b) torpaqlardan istifadə olunmasına və onların mühafizəsinə dövlət nəzarətinin həyata keçirilməsi;  
c)  dövlət torpaq kadastrı, torpaqların monitorinqi və yerquruluşu ilə  əlaqədar işlərin və torpaq 
üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatının həyata keçirilməsi, torpaq balansının tərtibi;  
ç) torpaqların münbitliyinin bərpası  və yaxşılaşdırılması, onların istifadəsi və mühafizəsi üzrə 
investisiya proqramlarının ekspertizasının həyata keçirilməsi; 

---

28 
 
d)  dövlət ehtiyacları və ictimai ehtiyaclar üçün torpaqların geri alınması və verilməsi, torpaqların əsas 
məqsədli təyinatının dəyişdirilməsi və digər yerquruluşu məsələlərinin həlli ilə bağlı  sənədlərin 
rəsmiləşdirilməsi, onların müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının təsdiqinə təqdim edilməsi;  
e) torpaqların istifadəsi və mühafizəsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın həyata keçirilməsi. 
Torpaq münasibətlərinin tənzimlənməsi sahəsində dövlətin səlahiyyətlərinin müəyyən olunması zamanı 
tərkibində torpaq qanunvericiliyinə müvafiq göndərici normalar olan mülki qanunvericiliyi araşdırmaq lazımdır. 
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində qeyd olunduğu kimi torpaq münasibətlərinin tənzimlənməsi 
zamanı ya torpaq qanunlarına, ya da torpaq qanunvericiliyinə birbaşa göstəriş normaları mülki qanunvericiliyin 
tərkibində özünə yer almışdır. 
Torpaq qanunvericiliyində ilk növbədə, təbii-iqlim  şəraiti və  ənənələrlə  şərtlənmiş  hər bir regionun 
özünəməxsusluğu əks olunmalıdır. Lakin bu zaman torpaqların daha səmərəli istifadəsi və mühafizəsi ilə bağlı 
edilən  əlavələr, həmin torpaqların ekosistemdə oynadığı çox mühüm rol diqqət mərkəzində saxlanılmaqla, 
ekosistemin bütün komponentlərinin bu proseslərdə iştirak və qarşılıqlı əlaqələrinin hazırkı vəziyyəti və sonrakı 
təkamülü nəzərə alınmaqla edilməlidir. 
Qanunvericilikdə həmçinin, dünyanın bir çox aparıcı dövlətlərində tətbiq olunan və yaxşı səmərə verən 
yerli xalqların, azsaylı etnik qrupların  əsrlər boyu yaşadığı  ərazilərdə onlara müəyyən hüquqi zəmanətin 
verilməsi, öz tarixi kökləri ilə həmin yerlərə bağlı olan insanların bu torpaqlardan sıxışdırılması  və orda olan 
digər təbii ehtiyatlardan istifadə imkanlarının məhdudlaşdırılması hallarına yol verilməməsi də təəssüflər olsun 
ki, öz əksini tapmamışdır. Lakin, azsaylı etnik qrupların yaşadıqları tarixi ərazilərdə onların hüquqlarının 
müdafiəsi ilə əlaqədar «Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və obyektləri haqqında» AR-nın Qanununda 
ayrıca maddə verilməsə də (məs. RF-da olduğu kimi), Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 17 oktyabr 
1998-ci il tarixli 214Saylı    Qərarı ilə  təsdiq edilmiş  «Meşə fondu torpaqlarının icarəyə verilməsi 
Qaydası»nda meşə fondu torpaqlarının icarəyə verilməsi zamanı müvafiq ərazidə yaşayan əhalinin mənafeyinin 
nəzərə alınması ayrıca qeyd olunmuşdur. 
Mülkiyyət hüququ ilə  bələdiyyələrə  mənsub olan əmlaklar onların mülkiyyətidir. Torpaq da daşınmaz 
əmlak kimi bu baxımdan istisna deyildir. 
Əmlakın fiziki və ya hüquqi şəxsin mülkiyyətində, Azərbaycan Respublikasının və ya bələdiyyələrin 
mülkiyyətində olmasından asılı olaraq əmlaka mülkiyyət hüququnun, əmlaka sahiblik, ondan istifadə  və ona 
dair sərəncam hüququnun əldə edilməsi və ona xitam verilməsi xüsusiyyətləri yalnız qanunvericiliklə müəyyən 
edilir. 
Beləliklə,  torpaq qanunvericiliyi sistemi özündə Azərbaycan Respublikası torpaq hüququnun