Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 1,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Əlamətlər
Göstəricilər Kişi və qadın nisbəti 3 : 1 Orta yaş 65 yaş Simptomlar: Qızdırma 70 % Ağrı: Beldə və döşdə 60 % Qarında 20 % Sıxılma simptomları Anevrizmanın inkişafı Ürək tərəfdən meyllənmə Distal embolizasiya ilə aortanın trombozu Aortanın laylanması Qanın bakterioloji müayinəsi infeksiyanın inkişafı məsələsinin həllində böyük əhəmiyyət kəsb edir. Onlara cərrahi və ya damar daxili müalicə ərəfəsində və tam səmərəli antibiotikoterapiyanın 83 seçilməsində mikrobioloji diaqnostikanın yeganə üsulu kimi baxılır. Qanın bakterioloji müayinəsinin aparılması zamanı 50-90% hallarda müsbət nəticələr alınır. Yəqin ki, bu qismən qanın bakterioloji müayinəsində materialın götürülməsinə qədər olan dövrdə xəstələrə antibiotiklərin təyini ilə əlaqədardır.Bununla belə,aortanın diaqnozu bir qayda olaraq kliniki şəklə və şüa diaqnostikasının nəticələrinə (aortada dəyişikliklər) əsasən qoyulur,əsas laborator analizlərin nəticələrini də bilmək vacibdir. Kəskin baza zülallarının (C-reaktiv zülal, fibrinogen səviyyəsinin,eritrositlərin çökmə sürətinin) artması mümkündür ki, bu da iltihabi prosesin olduğunu göstərir. Əlavə laborator müayinələr xəstələrin müayinəsinin tamam- lanması və differensial diaqnostikanın aparılması zamanı göstərişdir. Döş qəfəsinin adi rentgenoqrafiyasında divararalığında olan müxtəlif ölçülü kölgəliklərin olmasına əsasən aortanın anevrizmasını təyin etmək olar.Aortitin diaqnostikasında damarın mənfəzindəki dəyişiklikləri (əsas şaxələrin anevrizması və ya stenozu) aşkar etmək üçün tətbiq olunan angioqrafiya “ qızıl standart ” hesab olunur lakin,o,erkən mərhələdə divar daxili dəyişiklikləri aşkar etmək üçün faydalı deyil.Hazırki dövrdə müasir tomoqrafik müayinə üsullarından istifadəyə daha üstünlük verilir, belə ki,onlar damar divarındakı erkən dəyişiklikləri aşkar etməyə və qiymətləndirməyə imkan verir. Vena daxili kontrastlaşdırma ilə aparılan MRT-ı və ya qida borusu daxili ExoKQ-ı tipik əlamətləri aşkar etməyə (aorta divarının qalınlaşması,həmçinin aortanın əsas şaxəsinin stenozunun olması və ya olmaması, periaortal nahiyənin kontrastlaşmasının davamlı olmayan güclənməsi, aortanın genişlənməsi və aortanın daimi olmayan anevrizmalarının inkişafı) imkan verir. Qanın, mayenin, qazın periaortal toplanması və ya fəqərələrin osteomieliti infeksion aortit ehtimalını artırır. Bu üsuldan həmçinin əməliyyatdan sonrakı dövrdə xəstələrin müşahidəsi zamanı istifadə olunur, belə ki, MRT- nin və KT-nin nəticələrinə əsasən müalicənin başlanmasından sonra divarın qalınlığının azalması haqqında mühakimə yürütmək olur.Blüdezoksiqlükozanın [F 18 ] tətbiqi ilə aparılan PET vasitəsilə aortada iltihabi dəyişiklikləri aşkar etmək mümkündür. Proqnoz infeksiyanın kəskinləşməsi, həmçinin onunla spesifik ağırlaşmaların assosiasiya olunmasından asılıdır. Xəstəliyin ağırlığı 84 anevrizmanın cırılma riski ilə şərtlənir. Heç bir müalicə olmadan anevrizma böyüyür, təcili əməliyyatın aparılmasından imtina olunduqda isə anevrizmanın ölümlə nəticələnən cırılması baş verir. Aortitin diaqnozunun qoyulmasından sonra medikamentoz müalicə xəstəliyin ilkin səbəbindən asılı olur. İnfeksiya mənşəli aortitlərin təsadüf olunan hallarında diaqnozun tez bir zamanda qoyulması, antibiotik terapiyası və damar cərrahının konsultasiyası tələb olunur. İnfeksion aortitin ehtimal olunduğu hallarda ilk başlanğıc müalicə geniş təsir spektirli antibiotiklərin vena daxilinə yeridilməsi ilə aparılır. Sifilitik aortitdə 10-20 mln TV dozada benzilpenisillinlə aparılan antibiotik terapiyadan istifadə olunur,bununla belə kontrollaşdırılmış kliniki təcrübələr onun effektivliyini sübut etmir. İnfeksion qeyri-sifilitik aortitin səmərəli müalicəsi xəstəliyin erkən mərhələsində cərrahi müdaxilə və əlavə olaraq antibiotiklərin, göbələk əleyhinə preparatların uzun müddətli yeridilməsini tələb edir.İnfeksion anevrizmalarda yalnız antimikrob müalicənin təyin olunması zamanı letallıq 90% təşkil edir ki,bu da anevrizmanın tədricən böyüməsi və cırılması ilə əlaqədardır. Erkən mərhələdə cərrahi müdaxilə (infeksiyalaşmış aortanın rezeksiyası və ekstra- anatomik şuntlama) xəstələrin sağ qalma ehtimalını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Cərrahiyyə əməliyyatından sonra bakterisid antibio- tiklərlə müalicə əsasən 6 həftədən az olmamaq şərtilə davam etdirilir. Qeyri-infeksiya mənşəli aortitli xəstələrin müalicəsinin əsasını qlükokortikoidlər təşkil edir,bununla belə əksər xəstələrə əlavə olaraq immunosupressor preparatların (siklofosfamid, metotreksat və ya mikofenolat mofetil) təyini tələb olunur.Fəal artritli xəstələrə gündəlik olaraq hər kq çəkiyə 1mq dozada (sutkada 60mq-dan çox olmamaq şərtilə) 1-3ay ərzində prednizolon yeritmək tələb olunur.Arteriyanın stenozunun proqressivləşməsinin qarşısını almaq üçün kiçik dozada prednizolonun uzun müddətli istifadəsi məsləhət görülür.Yeni, az invaziv üsul kimi stent-qraftın tətbiqi ilə aparılan damar daxili şuntlama təklif olunur. Aortitlərdə arterial stenozla əlaqədar olaraq revaskulyarizasiya üçün ballon angioplastika stend- ləşdirmə və şuntlama əməliyyatı aparmaq olar. Qeyri-infeksion aortit nəticəsində aortanın anevrizmasının böyüməsi hallarında radikal cərrahi rezeksiya göstərişdir. |