Dərs vəsaiti Bakı 2023

Çoxkameralı elektron-şüa sobasında əridilmə prosesi. 
Elektron-şüa qurğusu (sobası) vakuum şeraitində xüsusi yenidən 
əritmə ilə polad və başqa ərintilərdə dərin saflaşdırma aparmaq 
üçün istifadə edilir. Şəkil 4.10-da çoxkameralı elektron-şüa 
sobasının sxemi göstərilmişdir. Metalın təmizlənməsi onun 
vakuumda əridilməsi və ifrat qızdırılması hesabına gedir. 
Qızmar döymə ilə çubuq şəklində hazırlanmış pəstahlar (şixtə 
materialı ovuntu, dənəv, skrap şəklində də ola bilər) vakuum 
şəraitində radial və ya aksial elektron topunun üzükvari 
Katodundan ayrılan, enerji sıxlıqlı yüksək olan elektron seli iiə 
bombardman edilməklə (elektronlar kinetik enerjisinin bir 
qismini metala ve rməklə) qızdırılır və əridilir; pəstahdan ayrılan 
metal damlalan su vasitəsilə soyudulan kristallaşdırıcıya düşür, 
qısa müddətdə ifrat qızır və sonra aşağı hərəkət etdirilən 
korputda bərkiyir. Elektron şüasının əriyən pəstahın və ya maye 
təknənin səthinə yönəldilməsi hesabına pəstahın ərimə və 
korputun kristallaşma sürətlərini idarə edilmə imkanı yaranır. 
Hazırda qızdıncı elektron-şua topunun gücü 7500 kVt-a qədər 
olan elektron-şua qurğuları mövcuddur və bunlar kutləsı 100 t-a 
qədər dairə, kvadrat və ya düzbucaqlı en kəsiye malik korputlar 
almağa imkan verir. 

---

Şək. 4.10. Çoxkameralı elektron-şüa sobasının sxemi: 
1
- əritmə kamerası; 2 - qaz selinə müqavimət;
 3 - 
ara kameralar;
 
4
- şüalanma kameralan; 5 - şüalandırıcı; 6 - yüksək vakuum 
(10
-4
mm civə süt.) zonası; 7 - ərintidən güclü qaz ayrılma 
zonası (10
-2
mm civə süt.) 
Metalın əridilmə surəti qurğunun keyfıyyəti və sobanın 
məhsuldarlığı arasındakı optimal nisbət nezere alınmaqla 
seçilir. Məsələn, kütləsi 18 t olan yuksek keyfiyyətli polad 
korputu almaq üçün mehsuldarlıq 0,6...0,7 t/saat həddində 
seçilir.