Dərs vəsaiti Bakı 2023

Metal ountularının alınma üsulları. 
İlkin materiallar və 
ovuntuların alınma üsulları aiınan ovuntuiarın kimyəvi 
tərkibinə, ölçülərinə və şəklinə təsir göstərir. Metal ovuntuları 
iki üsul ılə alınır; mexaniki və fiziki- kimyəvi.
 Mexaniki üsul
ilə 
ovuntuiarın alınmasında xırdalanma prosesində ilkin materialın 
kimyəvi tərkibi dəyişməz qalır; lakin mexaniki üyüdülmə 
zamanı alınan ovuntu zibillənə bilər.
Fiziki-kimyəvi üsullarla
metal ovuntularını aldıqda ilkin materialın kimyəvi, həmçinin 
aqreqat halı dəyişir. Metal ovuntularının oksidlərdən bərpa yolu 
ilə alınma üsulu geniş yayılmışdır, yüksək məhsuldarlığa 
malikdir və iqtisadi əlverişlidir. Metal ovuntularının tökülmə 
sıxiığı, axıcılığı, preslənmə qabiliyyəti onların əsas texnoioji 
xassələrinə aiddir. 

---

Ovuntunun
tökülmə sıxlığı
vahid həcmdə onun sərbəst 
tökülmə halındakı kütləsinin qiyməti (kq/m
3
) ilə xarakterizə 
oiunur. Tökülmə sıxlığı presləmədə ovuntu ilə müxtəlif 
konfiqurasiyalı həcmləri dəqiq doldurmağa imkan verir, 
presləmə rejiminə və bu yol ilə bişirilmə prosesində pres-
pəstahın oturma dərəcəsinə təsir göstərir. Konstruksiya hissə- 
lərini hazırlamaq üçün böyük, yüksək məsaməli hissələri almaq 
üçün isə tökülmə sıxlığı az olan ovuntulardan istifadə edilir. 
Metal ovuntuJarın
axıcılığı
müəyyən diametrli deşikdən 
ovuntunun keçmə sürətini xarakterizə edir. Axıcılıq pres-
qəlibin bərabər ölçüdə dolmasına, presləmədə sıxlaşma sürətinə 
böyük təsir göstərir.
Ovuntunun hissəciklərinin ölçüsü azaldıqca onun axtcılığı 
pisləşir. Metal ovuntuların
 preslənmə qabiliyyəti 
onların sıxıcı 
qüvvələrin təsiri altında sıxlaşmaq, şəkillənmək və alınmış şəkli 
saxlamaq xüsusiyyətindən ibarətdir.