Dərs vəSAİTİ Dərs vəsaiti Bakı Biznes Universitetinin.. 2016-cı IL tarixli

Ənənəvi uçot sistemi ilə JİT uçot sisteminin müqayisəsi 
 
Cədvəl 14.
S/n 
Məsrəflərin növləri 
Məsrəflərin kateqoriyası 
Uçotun 
ənənəvi 
sistemində 
JİT uçot 
sistemində 
1 
2 
3 
4 
1 
Müstəqim əmək məsrəfləri 
müstəqim 
müstəqim 
2 
Müstəqim material məsrəfləri 
müstəqim 
müstəqim 
3 
Təmir və texniki xidmət 
qeyri-
müstəqim 
müstəqim 

---

129 
4 
Enerji təchizatı 
qeyri-
müstəqim 
müstəqim 
5 
Cari material təminatı 
müstəqim 
müstəqim 
6 
Keyfiyyətə nəzarət 
qeyri-
müstəqim 
müstəqim 
7 
Bina və qurğuların amortizasiyası 
qeyri-
müstəqim 
qeyri-
müstəqim 
8 
Sığorta ödəmələri, vergi və 
rüsumlar 
qeyri-
müstəqim 
qeyri-
müstəqim 
9 
Binaların icarəsi 
qeyri-
müstəqim 
qeyri-
müstəqim 
10 
Texnoloji avadanlıqların 
amortizasiyası 
qeyri-
müstəqim 
müstəqim 
11 
İstehsala xidmət və onun idarə 
olunması 
qeyri-
müstəqim 
qeyri-
müstəqim 
JİT modelinin tətbiqinin əsas üstünlükləri aşağıdakılar-
dan ibarətdir: 
1. Modelin tətbiqi ehtiyatların səviyyəsinin azalması isə 
nəticələnir ki, bu da əmtəə - material qiymətlilərə kapital qoyu-
luşunun azalması deməkdir. 
2. JİT sisteminin tətbiqi şəraitində sifarişlərin yerinə yeti-
rilməsinə olan ümid və etibarlılıq xeyli yüksəlir və materialla-
rın alınmasına və saxlanmasına sərf edilən vaxt azalır.
3. Bu sistemin tətbiqin nəticəsində istehsalın keyfiyyəti 
yüksəlir. Məhsul sifarişinin miqdarı çox olmadıqda keyfiyyətlə 
bağlı problemlərin mənbələri tez aşkara çıxarılır və lazimi təd-
birlər həyata keçirilir. 
4. Material ehtiyatları və hazır məhsul saxlamaq üçün an-
bar binalarına qoyulan kapital məsrəfləri azalır; 
5. Ehtiyatların mənəvi köhnəlməsi riskinin azalması: 
6. Çıxdaşdan itkilərin azalması və yenidən düzəlməyə çə-
kilən xərclərin minimuma endirilməsi; 
7. Sənədləşdirmənin həcminin azalması; 

---

130 
8. Əsas istehsal materiallarına sərf edilən xərclərin onla-
rın keyfiyyətinin yüksəlməsi hesabına aşağı salınması. 
Əvvəlcə həmin məhsulu daha ucuz eləmək lazımdır ki, 
bu da xüsusi bacarıq tələb edən bir sənətdir. Rəqobin həmin işi 
görməyəcəyini təsəvvür etmək sadəlöhvlük olardı. JİT 
modelinin tətbiqi istehsalat uçotunun xarakterinə də ciddi təsir 
göstərir. Onun tətbiqi şəraitində qeyri-müstəqim xərclərin bir 
hissəsi müstəqim məsrəflər kateqoriyasına keçir. Bu modeldə 
istehsalat uçotu dəyərin idarə edilmə sisteminə dəyişilir 
(çevrilir) və menecerlərin məhsulun tərkibi, maya dəyəri, qiy-
məti, növləri və satış yolları haqqında səmərəli idarəetmə qə-
rarlarının qəbulu sahəsində menecerlərin tələbatının ödənilməsi 
üçün istifadə edilir.