Dərs vəsaiti GƏNCƏ 2019 elmi redaktoru

Hesabat düsturunun seçimi parametrinə görə aparılır:

(1.5)
burada: W₀ – qaz-hava qarışığının mənbənin çıxışındakı orta sürəti, m/san-lə;

D – tullantı mənbəyinin çıxış hissəsinin diametri, m-lə;

H – mənbənin yer səthindən olan hündürlüyü, m-lə;

- ixrac olunan qaz-hava qarışığının temperaturu (T_q) ilə ətraf atmosfer havasının temperaturu (T_h) arasındakı fərqdir, ⁰S – ilə.

100 olduqda tullantı soyuq, < 100 olduqda isə tullantı qızmış (isti) hesab olunur.

2. 
   İsti tullantı mənbələri üçün TBBH-i aşağıdakı kimi hesablanılır:
   

q/san. (1.6)

3. 
   Soyuq tullantı mənbələri üçün isə TBBH belə hesablanılır:
   

q/san. (1.7)
burada: TBBH_h – TBBH-nin hesabat qiyməti;

BBQ – zərərli maddənin birdəfəlik maksimal buraxıla bilən qatılığı, mq/m³ – la;

C_f – zərərli maddənin fon qatılığı, mq/m³;

A – atmosferin temperatur stratifikasiyasından asılı olan, zərərli maddənin atmosferdə üfiqi və şaquli səpələnməsi şəraitini müəyyənləşdirən əmsaldır (Azərbaycan şəraiti üçün A = 200 qəbul edilir);

F – atmosfer havasında zərərli maddələrin çökmə sürətini nəzərə alan ölçüsüz əmsal:

a) qazşəkilli və kiçik disperliyə malik aerozollar üçün F = 1;

b) iri dispersliyə malik tozlar və küllər üçün orta təmizlənmə əmsalı 90%-dən az olmadıqda F = 2; 75 – 90% olduqda F = 2,5 və 75%-dən az olduqda isə F = 3 qəbul olunur.

V₁ – qaz-hava qarışığının həcmi, m³/san-lə;

- düzəliş əmsalı, = 1 qəbul olunur;

m və n – qaz-hava qarışığının mənbənin çıxışından çıxma şəraitini nəzərə alan adsız əmsallardır.

4.