Dərs vəsaiti kim I q r if verilm işdir nurlar bak i-2014 e lm I red a k to rla r: akademikVasım

IV mərhələnin əlamət və göstəriciləri 
IV mərhələnin başlan­
masını göstərən əsas əlamətlər:
a) tərəfdaşınız birinci olaraq onun özü tərəfindən əvvəllər 
bəyan edilən keyfiyyətlərin sabitliyinə sizin şübhələrinizi ifadə 
edir;
105

---

b) aşkar sorğu- sual, tərəfdaşınızın bu və ya digər vəziyyətlə 
hansı seçimi edə biləcəyinə aid xahişlər: «sizin keçən dəfə ona nə 
isə deməməyiniz mümkün deyil», «Yəqin siz onda vəziyyətdən 
sakitcə çıxmısınız» və s.;
c) həmsöhbətinizin onun şəxsi xüsusiyyətləri haqqında rəyinizi, 
düzgün olmayan ilk qərarınızı dəyişdirməyə səy göstərməsi: «Siz 
mənimlə bağlı fikirlərinizdə çox səhv etmisiniz», «Siz düşünmür­
sünüzmü ki, mənim şəxsiyyətimi dəyərləndirərkən səhv etmisi­
niz?», «Siz mənim ləyaqətlərimi çox şişirdirsiniz» və s.;
ç)tərəfdaşınızın fikirlərində onun davranışına aid özünəməxsus 
özünügöstərmə və özünügünahlandırma: «Mən həmişəki kimi 
zəif oldum», «Adətən mən belə vəziyyətlərdə son dərəcə sərt olu­
ram», «Belə vəziyyətdə mən inamla hərəkət edə bilmirəm», «Mən 
iradəsizəm», «Mən utanmazam» (bu, bir növ, əvvəlki aşkarlama- 
lann əvəzidir);
d) onun özü haqqında başqası kimi danışması («dostum haq­
qında hekayələr»); mücərrəd, mənfi xüsusiyyətlər uydurulmuş 
dosta aid edilir ki, sizin bunları necə qəbul edəcəyiniz aydın ol­
sun; bununla həmsöhbətiniz, bir növ, sizi bu xüsusiyyətləri qəbul 
etməyə alışdırmaq istəyir;
e) «əvvəlcədən etiraz etmə»yə çalışmaq; siz tərəfdaşınız haq­
qında mülahizələrinizi söyləməmiş, o özü haqqında fikir bildirməyə 
can atır: «Siz demək istəyirsiniz ki, mənim məlumatım kifayət qədər 
deyil», «siz indi düşünürsünüz ki, mənə söylədikləriniz xeyrimizə 
olmayacaq», «baxın, siz indicə mənə deyəcəksiniz ki...»;
f) həmsöhbətinizin «ekstremizmi»; onun sizin münasibətinizi 
öyrənmək üçün istifadə etdiyi xüsusi, yaymdıncı davranış, yaxud 
hərəkəti: «Bəlkə mən sizi aldadıram?»
h) sizi zorla mübahisəyə, yaxud diskussiyaya cəlb etmək.
IV mərhələnin əhəmiyyətli əlaməti tərəfdaşınızın başqa adam­
larla, əsasən onların gizli fərdi xüsusiyyətləri ilə bağlı sorğu-sualı­
dır: «D necə adamdır?», «N-in iddiaları nə qədər böyükdür?» və s.
Təhlillər göstərir ki, bu sizin «möhkəmliyinizi» yoxlamaq 
üçün özünəməxsus sınaqdır. Yuxanda qeyd edildiyi kimi, başqalan 
haqqında mülahizələr yalnız lap başlanğıcdan sizə nə qədər inan­
106

---

maq mümkün olduğunu və hansı şəraitdə sizinlə açıq danışmaq 
mümkün olub-olmadığını müəyyənləşdirməkdir. Eyni zamanda bu 
- əməkdaşlığa hazır olmaq və artıq yetişmiş olan açıq danışmaq 
tələbatıdır.