Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1 6
Yüklə 3,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
BİLİKLƏR BAZASININ LAYİHƏLƏŞDİRİLMƏSİ İstənilən intellektual sistemin özəyini biliklər bazası və sistemə qoyulmuş həllin çıxış mexanizmi təşkil edir. Ümumiyyətlə, bu komponentlər sistemin iki əsas intellektual xarakteristikasını təyin edir: istənilən bir şey haqqında biliklərin saxlanması bacarığı və bu biliklər üzrə əməliyyatların aparılması. Biliklərə əsaslanan qismən inkişaf etmiş sistemlərə öyrənəbilən, yeni bilikləri qavrayan, biliklər bazasını genişləndirən, tədqiqat sahəsində dəyişən şərtlər və hadisələrdə biliklərin korrektə edilməsini təmin edən sistemlər aiddir. İntellektual sistemlərin layihələşdirilməsi zamanı daha çox vaxt və əmək sərfi biliklər bazasının yaradılmasına gedir. Belə ki, biliklərin yığılması, biliklərin təqdim olunma modelinin təşkili, onun quruluşunun verilməsi, biliklər bazasının tam dolğunluğu ilə tamamlanması və onun daha sonra da aktual vəziyyətdə saxlanılmasını təmin etmək çox mürəkkəb məsələdir. Biliklər bazasının layihələşdirilməsi və reallaşdırılmasına keçməzdən əvvəl sistemi işləyib hazırlayanlar biliklər bazasının və intellektual sistemlərin ümumilikdə hazırlanması prosesi ilə bilavasitə bağlı olan bir neçə məsələni həll etməlidirlər. İntellektual sistemlərin hazırlanmasının ilkin mərhələsində həll ediləcək tapşırıqların əhatə dairəsinə aşağıdakılar daxildir: . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------202------------------------------------ • Problem oblastının (obyektin, tapşırığın, məqsədin) tədqiqi, yəni “Biliklər bazası nəyi ifadə edir” və “nəyə görə ifadə edir”; • Tədqiq olunan problem oblastı kontekstində “bilik” anlayışının təyini; • Biliklərin mənbəyini aydınlaşdırmaq, onlarla fəal və ciddi cəhdlə işləmək; • Tapşırıqların həlli üçün biliklərin tipinin müəyyən edilməsi; • Biliklərin quruluşunun müəyyən edilməsi üsulu, yəni “bilikləri necə təqdim etməli”; • Biliklərin təqdimatı üsulunun seçilməsi; • Biliklər bazası quruluşunun müəyyən edilməsi; • Biliklər bazasının quruluş bölmələri arasındakı qarşılıqlı xarakterin müəyyən edilməsi; • Biliklər bazasının doldurulması prosesinə hazırlıq. Aydındır ki, intellektual sistemlərin yaradılmasının ilkin mərhələsində bu məsələlərin sayı, tərkibi və ardıcıllığı dəyişə bilər. Bu, bir çox amildən asılıdır. Belə ki: obyektin və problem oblastının xarakteri və çətinliyindən; sistemi işləyib hazırlayanın layihələşdirilmiş sistemə və özünə qarşı qoyduğu məqsəddən; biliklərin müəyyənlik və quruluş pillələrindən; biliklərin uğurlu toplanması üçün şərtlərdən, həmçinin ekspertlərlə qarşılıqlı əlaqədən və s. Əsas məsələ biliklər bazasının hazırlanmasından, onun quruluşunun seçilməsindən, biliklərin təqdim olunma üsulundan, intellektual sistemlərin layihələşdirilməsində ekspertlərlə görülən işin çətinliyindən və vacibliyindən ibarətdir. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------203------------------------------------ Yüklə 3,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|