Dərs vəsaiti təşkilati davranış kursunun qısa icmalını əhatə
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
77 Cədvəl 9.1. Menecerin xarakteristikası Liderin xarakteristikası İnzibati işlərlə məşğul olur Stereotiplərə əməl edir Dəstəkləyir Sistemə əsaslanır Nəzarətə güvənir Qısamüddətli perspektivi nəzərdən keçirir “Nə zaman” və “harada” suallarını verir Geriyə baxır Təqlid edir Status-kvonu qəbul edir Klassik “yaxşı əsgər” İşini düzgün yerinə yetirir İnnovasiyaları həyata keçirir Orijinaldır İnkişaf etdirir İnsanlara əsaslanır Etibar əsasında fəaliyyət göstərir Uzunmüddətli perspektivi nəzərdən keçirir “Nə” və “niyə” suallarını verir Perspektiv baxımdan hərəkət edir Yaradır Status-kvonu şübhə altına alır İndividuallıq Düzgün işlər həyata keçirir zərdən keçirilir. Tədqiqat nəticəsində aydın olmuşdur ki, insanda hər hansı bir spesifik liderlik keyfiyyətinin olması hələ onun lider mövqe qazanması və uğurlu fəaliyyət göstərməsi üçün kifayət deyil. İnsan, rəhbər mövqe tutmaq arzusunda olmalı və təsirli fəaliyyət göstərməlidir. Alimlər belə nəticəyə gəlmişlər ki, əgər müəyyən xüsusiyyətlər faktor sinifləri üzrə qruplaşdırılsa idi, effektiv və qeyri-effektiv liderlər arasında fərqləri müəyyən etmək olardı. Liderin şəxsi keyfiyyətlərinin təyin edilməsi zamanı ümumi meyarların potensial, inkişafa meyiletmə, məsuliyyət, ümumi işdə iştirak, status və situasiya ilə bağlı vəziyyət kimi faktorlarından istifadə edilir. Liderliyin öyrənilməsində davranış yanaşması həmin lide- rin fəaliyyət effektivliyinin onun hərəkətləri ilə uzlaşdırılması cəhdlərini əhatə edir. Bu sahədə Kurt Levin mühüm analitik iş aparmışdır. Belə ki, Levin, liderin davranış klassifikasiyasını işləyib hazırlamışdır. Klassifikasiya, qərarın qəbul edilməsi za- manı lider və tabeçilikdə olanlar arasında təsirin paylanmasına əsaslanır. Alim, rəhbərliyin 3 növünü təyin edib: avtoritar, de- mokratik, nominal (liberal). Levinin apardığı təcrübə sübut etdi 78 ki, effektiv qrupların həm avtoritar, həm də demokratik liderləri olub. Davranış yanaşmasının zəif cəhətlərindən biri situasion faktorlara diqqət ayrılmamasıdır. Liderlərin davranışına dair iki mühüm tədqiqat proqramı Oqayo Dövlət Universiteti və Miçiqan ştatının Universitetində icra edilib. Oqayo Universitetinin tədqiqatı. Bu universitetin tədqiqat- ları nəticəsində lider davranışının iki aspekti meydana çıxdı, yəni tabelikdə olan şəxslərin fikrinin nəzərə alınması və fəaliyyətin strukturlaşması. Bir çox tədqiqatlar göstərir ki, fikirlərin nəzərə alınması əməkdaşların məmnunluğu ilə sıx bağlıdır. Bu halda fəaliyyətin keyfiyyəti ilə bağlılıq daha azdır. Fəaliyyətin struk- turlaşması işdən məmnunluq daha çox, yüksək istehsal və işdən geriqalma hallarının azlığı iləsə nisbətən daha az dərəcədə əlaqəlidir. Miçiqan universitetində aparılan tədqiqat. Tədqiqat nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, liderin davranışını iki para- metrlə izah etmək mümkündür. Söhbət ondan gedir ki, lider ya istehsala, ya da əməkdaşlara daha çox diqqət yetirə bilər. Tədqi- qatlar liderin davranışının 4 tipini müəyyən etməyə imkan ver- mişdir: dəstək, qarşılıqlı əlaqə, məqsədə yönəlmə, işə yardım. Yuxarıda haqqında bəhs edilən tədqiqatlar zamanı formalaşmış ideyalar Robert Bleyk və Ceyn Mouton (1985) modelində öz əksini tapmışdır. Model “liderlik cədvəli” adlan- dırılmışdı və liderlərin iki istiqamətdə ( “istehsala diqqət”, “insanlara diqqət”) fəaliyyət göstərməsi ehtimalına əsaslanırdı. 79 Liderlik şəbəkəsi İnsanlara diqqət 1 2 3 4 5 6 7 8 9 İstehsala diqqət Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|