Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Avropa, Cənub Şərqi Asiya, 
Cənubi Amerikanın bir sıra
ölkələrində iqtisadi-sosial 
yüksəlişin təmin edilməsində mühüm rol oynamışdır. 
Özəlləşdirmə sözü ingiliscədən tərcümədə «priva-
tus», yəni mənimki, yaxud özümünkü mənasını verir. 
Özəlləşdirmə prosesində dövlət mülkiyyəti öz dəyərinə və 
güzəştlə satıla bilər, yaxud pulsuz verilə bilər. Bu hər han-
sı bir ölkənin iqtisadi-sosial vəziyyətindən, dövlət mülkiy-
yətinin iqtisadiyyatda oynadığı roldan, özəlləşdirmənin 
qarşısına qoyulmuş vəzifələrdən, əhalinin milli mentalite-
tindən və digər kompleks amillərdən asılıdır. 
Rəsmi məlumatlara görə hazırda dünyanın 80-a ya-
xın ölkəsində özəlləşdirmə həyata keçirilmiş və bunun 
nəticəsində həmin dövlətlərin büdcəsinə yüz milyardlarla 
dollar məbləğində vəsait daxil olmuşdur. Bu proses indi 
də davam edir. 
Dünyanın müxtəlif ölkələrində həyata keçirilən döv-
lət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi prosesi öz məqsəd və 
vəzifələrinə, üsul və metodlarına, tiplərinə və iqtisadi-so-
sial nəticələrinə görə, şübhəsiz bir-birindən fərqlənirlər. 
Lakin özəlləşdirmə hadisəsinin mahiyyəti əsasən dəyiş-
məz qalıb, dövlətə məxsus mülkiyyət obyektlərinin xüsusi 
adamlara, əmək kollektivlərinə, ayrı-ayrı qruplara satılma-
sıdır. Bu mənada, müasir özəlləşdirmə prosesinin ilk ölkə-
si sayılan İngiltərənin özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə 
Fransanın, Çilinin, ABŞ-ın, İtaliyanın xüsusiyyətləri ara-
sında fərqlər olması təbiidir. 

---

125 
Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra bazar iqtisadiyyatına 
keçid, istər Qərbi Avropanın sosialist ölkələrində, istərsə 
də keçmiş sovet respublikalarında yaranmış yeni müstəqil 
dövlətlərdə, habelə Çin, Monqolustan, Vyetnamda özəlləş-
dirmə proseslərinə başlandı və bu gün də davam etmək-
dədir.
 
Azərbaycan Respublikasında dövlət mülkiyyətinin 
özəlləşdirilməsi işinə, 1993-cü ilin yanvar ayında «Azər-
baycan Respublikasında dövlət mülkiyyətinin özəlləşdiril-
məsi haqqında» Qanun və 1995-ci ildə qəbul olunmuş 
Dövlət Proqramı əsasında başlanmışdır. 2000-ci ildə yeni 
özəlləşdirmə qanunu və Dövlət Proqramları qəbul olun-
muşdur. 
Müxtəlif çətinliklər, özünəməxsus xüsusiyyətlər və 
problemlərlə rastlaşmasına baxmayaraq, respublikada bu 
proses indi də davam etməkdədir. Azərbaycanda dövlət 
mülkiyyətinin özəlləşdirilməsinə dair iki Proqramın həya-
ta keçirilməsi nəticəsində minlərlə dövlət müəssisəsi və 
obyekti özəlləşdirilmişdir. Müstəqillik illərində respubli-
kada 50 minə yaxın dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə 
və obyekt özəlləşdirilmiş, 1500-ə qədər səhmdar cəmiy-
yəti yaradılmış, dövlət büdcəsinə milyardlarla manat və-
sait daxil olmuşdur. 
Hazırda respublikada orta, iri və strateji əhəmiyyətə 
malik dövlət mülkiyyəti obyektlərinin yeni müəyyən olun-
muş qaydalar əsasında özəlləşdirilməsi prosesi davam 
edir.

---

126