Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ruh və bədənin vəhdəti olan
insan dururdu . Feyerbax insana hər şeydən əvvəl mə‟nəvi mövcudluq kimi baxan idealizmi rədd edirdi. Onun fikrincə bütövlükdə götürülən bədən məhz insan «Mən»inin mahiyyətini ifadə edir, Insanda ruhi tərəfi cismani tərəfdən ayırmaq olmaz, ruh və bədən orqanizm adlanan reallığın iki tərəfidir. Beləliklə Feyerbax insan təbiətini əsasən bioloji tərzdə izah edirdi. Onun fikrincə ayrıca fərd Hegeldə olduğu kimi tarixi -mə‟nəvi mövcudluq deyil, insan növünün inkişafının bir momentidir. O insanın ic- timai mahiyyətini və sosial- tarixi rolunu görə bilmirdi. Feyerbax idrak nəzəriyyəsində sensualist kimi çıxış edərək göstərirdi ki, duyğular idrakımızın yeganə mənbəyini təşkil edir. Idrak nəzəriyyəsində Feyerbaxın antropoloji prinsipi həm də bunda ifadə olunurdu ki, o «obyekt» anlayışının özünü yeni tərzdə izah edirdi . Onun fiikrincə obyekt anlayışı ilk dəfə insan ünsiyyəti təcrübəsində formalaşmışdır və buna görə də hər bir insan üçün birinci obyekt-başqa insan, «Sən» -dir. Məhz başqa insana sevgi onun obyektiv mövcudluğunu qəbul etməyin və beləliklə də ümumiyyətlə xarici şeylərin mövcudluğunu qəbul etməyin yoludur. Qeyd olunmalıdır ki, Feyerbaxın antropoloji materializmi idealizmə, xüsusən də ümuminin təkcə üzərində hökmranlığını son həddə yüksəldən Hegel təliminə cavab olaraq yaranmışdır. Feyerbax insanda məhz təbii- 104 bioloji tərəfi müdafiə edirdi (Kantdan sonrakı alman idealizmi məhz bu tərəfi daha çox nəzərdən qaçırırdı). Bütövlükdə klassik alman fəlsəfəsi dünya fəlsəfi fikrində müstəsna yer tutur . Hər şeydən əvvəl, ilk dəfə bu fəlsəfə Avropa və dünya mədəniyyətinə geniş və universal təfəkkür stili bəxş etdi. Onun nümayəndələri göstərdilər ki, elm biliyin çox mühüm sahəsi olsa da, yeganə sahəsi deyildir. Biliklər həm də dil, fəlsəfə, incəsənət və sair forma- larda mövcud ola bilir. Digər tərəfdən klassik alman fəlsəfəsi əvvəlki dövrlərin son səviyyədən olan mütləq həqiqət haqqında təsəvvürlərini ara- dan qaldırdı. Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|