Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

15 Azərbaycanın statistik göstəriciləri 2007. Bakı. “Səda” nəşriyyatı, 2007, səh.70.; Azərbaycan
Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il, I cild, Bakı, “Səda” nəşriyyatı, 2010, s. 401.
96
üzrə qruplaşdırmalarla yanaşı, həm bütün əhali, həm də onun ayrı-ayrı 
kontingentləri üzrə bir sıra başqa göstəricilər də hesablanır.
Cədvəl 4.5
Azərbaycan Respublikasında əhalinin nikah vəziyyəti (2009-cu ildə
aparılmış siyahıyaalma məlumatlarına əsasən, min nəfər )16
Yaş qrupları
Kişilər
Qadınlar
U
«
Я 'e
S §
* §> 
Ä s
Я .
S >-
я İS 
u
я
z -
A o
U
Я
Э
O
я C
c İS 
я я
Я 
Я
S. 
С
i
S*
W
U
Я
* e* e
< я >>
«
m
S
® '5 e
Я
2 *- 
я İS 
e
c o
ha
Я
13
o
U —.
Я 
u
G Л
Я C
с 
я
я
*=
в* 
U
N ik a h y a ş ın d a
o la n ə h a lin in
s a y ı - c ə m i
1 1 8 0 0 3 5 2 0 2 7 5 3 0
6 7 9 4 9
2 9 7 1 1
9 6 4 0 8 6
2 0 8 5 4 5 6
3 7 9 5 1 0
9 4 5 4 0
o c ü m lə d ə n :
15 - 19 y a ş
6 6 0 7 8
1 3 0 8
3
9
4 1 6 9 7 7
3 7385
92
430
2 0 - 2 4 y a ş
8 9 6 1 3
6 8 0 8 9
75
478
2 5 8 8 1 4
2 0 2 3 5 7
1241
4 9 8 6
2 5 - 2 9 y a ş
8 5 3 8 9
2 0 5 3 9 5
528
31 6 3
1 1 4 1 5 7
2 7 0 7 5 6
3 6 3 2
1 1 2 7 2
3 0 - 3 4 y a ş
1211
2 4 9 3 6 6
1 0 8 5
4 3 2 6
5 5 7 3 1
2 5 5 7 9 6
7 0 5 0
14511
3 5 - 3 9 y a ş
4 5 9 1
2 6 4 7 2 1
1 7 1 8
5 1 2 2
3 6 7 1 9
2 6 3 3 8 8
1 2 2 8 3
1 5 2 7 4
4 0 - 4 4 y a ş
64 4 1
2 9 5 0 3 9
2 6 3 9
5 3 9 2
2 8 7 0 4
2 8 4 5 2 7
2 0 8 6 1
14761
4 5 - 4 9 y a ş
9 9 5
3 1 0 3 0 9
3 9 4 7
4 5 8 2
2 4 1 5 7
2 8 1 3 0 7
3 0 8 3 0
1 3 7 7 6
5 0 - 5 4 y a ş
8 3 9
2 3 4 1 5 1
4985
2 8 9 4
1 4 0 8 7
2 0 1 0 8 0
3 9 5 9 7
9 2 6 8
5 5 - 5 9 y a ş
8 9 6
1 4 4 2 9 6
5 1 4 7
17 5 8
5451
1 1 6 2 0 3
4 1 9 2 4
5121
6 0 - 6 4 y a ş
4 9
7 5 2 4 7
5 1 5 3
781
2 5 5 7
5 8 0 3 3
3 4 7 0 8
2095
6 5 - 6 9 y a ş
7 9
6 2 4 7 9
7121
51 7
1 7 9 9
4 5 1 4 2
4 1 2 3 3
13 0 4
7 0 - 7 4 y a ş
91
6 6 4 6 7
1 3 7 1 6
390
1 8 8 4
4 3 2 9 6
6 2 5 1 4
1 0 0 8
7 5 - 7 9 y a ş
33
3 4 8 6 2
1 1 8 7 0
193
1 1 6 0
1 8 4 6 5
4 3 1 6 6
436
8 0 - 8 4 y a ş
3
1 2 3 8 9
7 1 9 9
35
5 5 6
5 9 8 7
2 4 5 3 2
211
8 5 - 8 9 y a ş
6
2 8 2 0
1 9 9 9
16
2 30
1578
9 9 6 2
52
9 0 - 9 4 y a ş
435
5 0 0
3
57
112
3 2 3 6
12
9 5
- 
9 9 y a ş
138
1 87
2
32
29
1 6 4 2
6
10 0 y a ş v ə
y u x a r ı
19
80
0
14
15
1 0 0 7
7
N i k a h y a ş ın ­
d a o l a n ə h a li­
n in o r t a y a ş ı
>2,4
4 4,3
6 6 ,2
42,1
2 3 ,7
40 ,4
6 2 ,5
4 0 ,6
Bunlardan biri əhalinin yaşamaq üçün gəlir mənbəyinə görə qruplaş- 
dırılmasıdır. Əhalini siyahıya alarkən onun gəlir mənbəyinə görə aşağı-
16 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Əhalinin sayı, 
yerləşməsi, cins, yaş tərkibi və nikah vəziyyəti. Bakı. 2010, “Səda” nəşriyyatı, səh. 401.
97

---

dakı kimi qruplaşdırılması məqsədəuyğundur: 1) əmək fəaliyyətindən 
əldə edilən gəlir; 2) şəxsi həyətyanı sahədən əldə edilən gəlir; 3) təqaüd­
lər; 4) pensiyalar (əlilliyə görə pensiyadan başqa); 5) əlilliyə görə pen­
siyalar; 6) işsizliyə görə müavinət; 7) yardımlar (işsizliyə görə müavinət­
dən başqa) və dövlət təminatının digər növləri; 8) qənaət; 9) əmlakın 
icarəyə verilməsindən əldə edilən gəlirlər; 10) digər gəlir mənbələri.
Əhalinin yaşamaq üçün gəlir mənbələri həm də şəhər və kənd əhalisi, 
kişilər və qadınlar üzrə ayrılıqda öyrənilir. Şəhər və kənd yerlərində yaşayan 
əhalinin gəlir mənbələrinin strukturunu 4.6 cədvəlindəki məlumatlardan 
aydm görmək olar.
Cədvəl 4.6
2009-cu ildə Azərbaycan Respublikası əhalisinin yaşayış yerləri üzrə
_____________ gəlirlərinin quruluşu, %-lə17__________________
Sıra
№
Gəlir mənbələri
Cəmi
0 cümlədən
Şəhər
yerlərində
Kənd
yerlərində
1
Cəmi əhali
100
100
100
2
Əm ək fəaliyyətilə əldə olunan gəlir
57,48
48,18
68,51
3
D övlət təminatı
14,59
14,56
14,63
4
Əm anətlər
0,01
0,01
0
5
Əmlakın icarəsi (kirayəsi)
0,08
0,13
0,02
6
Him ayədə
26,16
34,9
15,8
7
D igər mənbələr
1,67
2,21
1,03
4.6 
cədvəlindəki məlumatlardan göründüyü kimi, şəhər yerlərində 
əsas gəlir mənbələri məşğulluq, özüməşğulluq, cari transfertlər və digər 
gəlirdən, kənd yerlərində isə kənd təsərrüfatı, məşğulluq, özüməşğulluq, 
cari transfertlər, pensiyalar və digər gəlirdən ibarətdir.
Əhalinin tərkibini öyrənərkən başlıca məsələlərdən biri də onun məş­
ğulluğudur. Odur ki, statistikada bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan, lakin 
bir-birindən fərqlənən “məşğuliyyət” və “peşə” anlayışlarından istifadə 
olunur. Məşğuliyyət faktiki yerinə yetirilən işdir, peşə dedikdə isə bu və 
ya digər şəxsin qazandığı ixtisas nəzərdə tutulur.
Müasir dünyada milli və bəşəri mədəniyyət hər bir ölkənin və bütöv­
lükdə yer kürəsi əhalisinin ən böyük sərvətinə çevrilmiş və əhalinin mə­
dəni səviyyəsinin daim yüksəlməsi təmin olunmuşdur. Əhalinin mədəni 
səviyyəsini müəyyən edən başlıca göstərici isə onun savadlılıq və təhsil 1
7
17 Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. VI cild. Əhalinin yaşayış 
üçün gəlir mənbələri. Bakı. 2010, “Səda” nəşriyyatı, səh. 11.
98
səviyyəsidir. Ölkədə sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsində onların 
çox böyük əhəmiyyəti vardır. Odur ki, statistikada bunların öyrənilməsinə 
xüsusi diqqət yetirilir.