Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 316

funksiyaları mürəkkəbləşir.  İndra müharibə allahına, allahların 

padşahına və Yer allahının hamisinə, Varuna allah hakiminə 

çevrilir və s. Ayinin əsası qurbanvermə  mərasimlərindən ibarət 

idi. Bununla da təsəvvür edilirdi ki, qurbanvermə yer üzərindəki 

həyatda insanlara allahın köməyini, ölənlərin ruhlarının isə  səma 

səltənətində (cənnətdə) dirilməsini təmin edir. Qurban verilməsinə 

əvvəllər tayfaların, icmaların, ailələrin başçıları, sonralar isə 

peşəkar kahinlər-brəhmənlər rəhbərlik edirdilər. 

Hind mifologiyasının üç əsas sistemində mifoloji 

personajların hər biri özünün müstəqilliyi və böyük fərqləri ilə bir-

birindən seçilir. Vedizm mifologiyası Şimal-Qərbi Hindistanda ari 

tayfaları arasında e. I-ı minilliklərdə formalaşmışdır. Vedizm 

mifologiyasının  əsas cəhəti çoxallahlılıq-politeizmdir. Hinduizm 

mifologiyası sonralar, ari tayfalarının kütləvi surətdə  Cənub və 

Şərqə doğru hərəkət etməsi şəraitində formalaşmışdır. Onlar yerli 

mədəniyyətlərə  əhəmiyyətli təsir göstərməklə yanaşı, həmin 

mədəniyyətlərdən çox şeyi mənimsəmişdilər. Vedizm 

mifologiyasının davamçısı  və transformasiyası olan hinduizm 

mifologiyası kedlərin ali bilik mənbəyi nüfuzu qəbul etmişdilər. 

Lakin bununla yanaşı onlar monoteist təsəvvürlərə doğru böyük 

təkamülə  uğramışdılar. Bunlar isə bütün varlığın ilk yaradıcısı 

ideyasının aktuallaşdırılmasında, qaydaya salınmış ilahi üçlüyün 

yaradılmasında, universallıq iddiasında olan böyük dinlərə xas 

cizgilərin işlənib hazırlanmasında özünü göstərirdi. Vedizm 

mifologiyası sadəcə olaraq hinduizm mifologiyasına 

transformasiya edilməmişdir. O, müəyyən dərəcədə hinduizm 

mifologiyası ilə yanaşı mövcud olmuş, bir sıra mərasimlərdə öz 

mövqeyini saxlamışdır. Müqəddəs hesab edilən «Riqedada», 

«Yacurveda» və s. mətnlərindən isə özünü müdafiə kimi istifadə 

etmişdir. Qədim Vedizm və hinduizm mifologiyasının bir çox 

cəhətləri  Şimalda deyil, dravid Cənubda daha yaxşı 

saxlanılmışdır. 

Ortodoksal, brəhməniləşdirilmiş vedizm və hinduizm 

miologiyasından fərqli olaraq e.ə. VI əsrdə Hindistanın  Şimal-

Şərq vilayətlərində yaranan buddist mifologiyası brəhmən 

mahiyyətindən uzaq olub, həm sanskrit, həm də yerli orta 

---