Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 113

idi. Ur-Nammunun dövləti  Şumer və Akkad ənənələrini davam 

etdirirdi. O, «Ur hökmdarı, Şumer və Akkad hökmdarı» rütbəsini 

qəbul etmişdi. Ur-Nammu Şumer və Akkad hökmdarlarına xas 

olan  ənənəvi inşaat işlərini davam etdirirdi. O, bütün Şumerdə 

məbəd tikintisini genişləndirmiş, əzəmətli və bürclü Ur məbədini 

(zikkuratı) tikdirməyə başlamışdı. Bu tikinti onun oğlu  Şulqi 

tərəfindən başa çatdırıldı. Min beş yüz il sonra Babil hökmdarı 

Nabonid  əzəmətli Ur zikkuratını yenidən bərpa etdirmişdi. Ur-

Nammu yeni kanallar çəkdirdi. Bunlardan Ur-Eredu su kanalı 

daha əhəmiyyətli idi. Bu kanal Fars körfəzinə gətirib çıxarırdı. Ur-

Nammu qanunlar külliyyatı  tərtib etdirmişdi. Bu indiyə  qədər 

məlum olan ən qədim qanunlardan hesab edilir. 

Ur-Nammu qanunları 1952-ci ildə Nippur qazıntıları zamanı 

tapılmışdı. Kitabə  zədələndiyindən qanunlar tam qalmamışdır. 

Qanunlar külliyyatı giriş  və maddələrdən ibarətdir. Giriş 

hissəsində qanunların allahların iradəsi ilə verildiyi qeyd 

olunurdu. Urnammu «allahın lütfü» sayəsində hakimiyyətə 

gəldiyini söyləyir. Qanunların verilməsi və ya hakimiyyətə sahib 

olmaq qədim dövrdə bir qayda olaraq allahın adı ilə bağlanılır. Ur-

Nammu «ədalətli qayda-qanun» yaratdığını söyləyirdi. Onun 

qanunları «qoy güclü dul qadınları  və yetim-yesiri incitməsin» 

ifadəsi ilə başlayırdı. Ur-Nammu sabit ölçü və  çəki qaydaları 

müəyyənləşdirdi, bununla bazar qiymətlərinin kortəbiiliyini 

aradan götürməyə nail olmaq istədi.  Şumer cəmiyyətində artıq 

mülkü bərabərsizliyin geniş vüsət alması müşahidə olunur. 

Qanunlarda bunu qabarıq şəkildə göstərən maddə vardır. Maddədə 

deyilir ki, «Bir şekel (pul vahidi) sahibi bir mina (60 şekel) sahibi 

tərəfindən istismar edilməməlidir». Göründüyü kimi, varlı 

təbəqələr azad icmaçıların əməyindən məcburi istifadə edirmişlər. 

Ur-Nammu qanunları müxtəlif hüquq normalarını qaydaya 

salmışdı.  Şumer cəmiyyətində cadugərlik geniş yayılmışdı. 

Cadugərliyin qarşısını almaq üçün qanunlarda xüsusi maddə 

nəzərdə tutulmuşdu. Maddəyə görə, cadugərlikdə təqsirlənən şəxs 

öz günahsızlığını sübut etmədi idi. Onun günahsız olub-

olmamağını ordaliya vasitəsilə yoxlayırdılar. Ordaliya - su ilə 

sınama hüquq forması idi. Müqəssiri suya atırdılar,  əgər o, 

---