Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 119

kim yaratmışdır və onu gündən-günə, ildən-ilə  hərəkət etməyə 

kim məcbur edir? Şumer teoloqları allahlar panteonunda hər bir 

allahın öz iş-gücü və funksiyası olduğuna inanırdılar. Allahlar 

birlikdə Kainatı da hərəkətə gətirirdilər. Şumer filosoflarına görə 

allahlar öz niyyətlərini sözlə ifadə edən kimi həmin iş baş verirdi. 

Yəni onlar sözün yaradıcı qüdrətinə inanırdılar. Təsadüfi deyildir 

ki, allah sözünün həllediciliyi  Şərqdə  qəbul edilmiş, sonrakı 

dinlərdə əsas yeri tutmuşdur. Şumerlərin fikrincə, insanın taleyinə 

həyatını yaşamaq və ölmək düşür. Tanrıların taleyi isə başqadır. 

«İnsan ayran kimidir, tanrılarsa yağ kimi, 

Adam saman kimidir, tanrılar buğda kimi».  

Şumer filosoflarının fikrincə, insan həyatı əbədi ola bilməz. 

Əcəl hamının qapısını döyməlidir. İnsan ölümə məhkumdur. 

Qədim şumer şair-mütəfəkkiri fikirlərini sual-cavab şəklində 

belə qururdular: 

Qəzəbli, qəddar əcəl adama verməz aman,  

Əbədimi tikirik evləri tikən zaman? 

Əbədilikmi vurur məgər möhür vuranlar? 

Əbədimi ayrılır qardaşlar qardaşından? 

Əbədidirmi məgər nifrət hissi insanda? 

Əbədi axır məgər çaylar suda daşanda? 

Mütləqdirmi cücünün cırcırama olmağı? 

Ayna əvəz edərmi əbədilik günəşi? 

Dünya bina olanda belə şey görünməmiş. 

Ölüyə bənzəmirmi, söylə əsir olanlar. 

Ölümün sifətini məgər göstərmir onlar? 

Hökm edən insandırmı?  

Böyük Enlil onlara xeyir-dua verəndə 

Bəs niyə toplaşırlar bir yerdə Annunaklar, 

Maraet, ulu tanrılar? Talelər yaradanı 

Məgər sorğu-suala tutmurmu taleləri? 

Onlar təyin eyləmiş ölümü və həyatı, 

Ölüm saatınısa söyləmişlər qəti.  

Beləcə buyurmuşlar: «Qoy yaşayan yaşasın». 

Şumer allahları da insanlara bənzəyir, onlar bir-birindən 

küsür, barışır, bir-biri ilə dalaşır. Bir sözlə, insanlara xas olan 

---