Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Baki 2012 2 uot 006
Yüklə 6,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
16.4. Yaponiyada sertifikatlaşdırma
Yaponiyada sertifikatlaşdırma üç formada fəaliyyət göstərir: • qanunverici tələblərə uyğunluğu təsdiq edən məcburi sertifikatlaşdırma; • hö kumət tərəfindən səlahiyyət verilmiş orqan tərəfindən JIS milli standartlara uyğunluğu təsdiq edən könüllü sertifikatlaşdırma; • sertifikatlaşdırma üzrə xüsusi orqanların apardığı könüllü sertifikatlaşdırma. Məcburi sertifikatlaşdırma fəaliyyətdə olan qanunlarla reqlamentləşdirilir (onlar 30-dan artıqdır). Bu qanunlar məcburi sertifikatlaşdırmadan keçməli məhsulların siyahısını və onlara tələbləri, sertifikatlaşdırma sxemlərini, uyğunluq nişanlarını, sertifi- kat
laşdırmanın və müfəttiş nəzarətinin təşkilinə cavabdeh olan idarə- et mə orqanlarını müəyyən
edir. Səlahiyyətli orqanlar sertifikatlaşdırma sınaqlarının texniki reqlamentlərini işləyirlər. 450
Onları ölkənin Nazirlər Kabineti təsdiq edir. Sertifikatlaşdırma üzrə qanunverici müddəaların yerinə yetirilməsinin təmini nazirliklər və digər dövlət idarə orqanları arasında bö lüşdürülür. Məsələn: Xarici Ticarət və Sənaye Nazirliyi on qanunun yerinə yetirilməsini təmin edir. Qanunlarda b əzi növ məhsullar üzrə, onları istifadə edən üçün, t əhlükəlilik səviyyəsini xarakterizə edən kateqoriyalar mövcuddur. M əsələn: elektrotexnika məhsulları üçün A və B kateqoriyaları müəyyən edil mişdir. Kateqoriyalar üçün müxtəlif sertifikatlaşdırma sxemlərindən və uyğunluq nişanlarından istifadə edilir (şəkil 16.3.). Daha
təhlükəli A kateqoriyalı məhsullar üçün üçüncü tərəfin sertifikatlaşdırması, B kateqoriyalı məmulatlar üçün isə hazırlayanın ərizə- deklarasiyası nəzərdə tutulmuşdur. Sınaq laboratoriyaları nazirliklər tərəfindən təyin olunurlar və gəlirsiz təşkilatlar kimi işləyirlər. Yaponiyada m əcburi sertifikatlaşdırmanın əsas xüsusiyyəti, məcburi sertifikatlaşdırmadan keçməli məhsulun seriyalı istehsalına icazə almaq və ixracata gönd ərilən məhsulları məcburi sertifikatlaşdırmadan keçməsidir.
Şəkil 16.3. Elektrotexniki məmulatların uyğunluq nişanları.
JIS standartlarının uyğunluğuna könüllü sertifikatlaşdırma heç d ə həmişə təhlükəsizlik tələblərinə uyğunluğu təsdiq etmir, çünki
451
m əcburi tələblər texniki reqlamentlərə daxil edilir. Bu növ sertifikatlaşdırma Xarici Ticarət və Sənaye Nazirliyinin nəzdində olmaqla, onu t əşkil edir və uyğunlaşdırır. Bir qayda olaraq, sertifikatlaşdırma sxeminə, fəaliyyətdə olan keyfiyy ət sisteminin İSO 9000 standartlarına uyğunluğunu planlı surətdə 4–5 ildə bir dəfə, plansız isə istənilən vaxt x əbərdarlıq etm ədən,
apa rılan
müf əttiş
n əzarətinin qiym ətləndirilməsi də daxildir. Yaponiyaya gö ndərilən məhsulların sertifikatlaşdırılmasının xüsusiyyətlərinə baxaq. M əişət təyinatlı elektrotexniki məhsullar və onların istehsalı üçün materiallara n əzarət qanununa əsasən uyğunluq nişanı “T” f əaliyyət göstərir. Bu nişanın alınması, verilmiş növ məhsulların realiz əsi üçün lazımi “icazə” rolunu oynayır. Qanun Yaponiyada istifad ə edilən və idxal olunan elektrotexniki məhsullar üçün eyni d ərəcədə məcburidir. A kateqoriyalı məhsula aid nişan, istifadə edənin bilavasit ə əlaqədə olduğu məişət elektrik məhsullarının (elektrik üzqır- xanlar, televizorlar, tozsoranlar v ə s.) uyğunluğunu təsdiq edir. B kate- qo riyalı nişan elektrik armaturaları, sərinkeşlər, ofis avadanlıqları və s. kimi m əhsulların uyğunluğunu təsdiq edir. Yaponiyanın bazarına məhsullarını göndərən, öz məhsulunu Yaponiyanın uyğun sınaq mərkəzində sınaqdankeçirmək üçün təqdim etməlidir. Eksportyor bunu ancaq yaponiyalı vasitəçilərin kö məyi ilə edə bilər. Yaponiyalı vasitəçi onun idxal etmək istədiyi məhsul haqqında bütün məlumatları: təhlükəsizlik və keyfiyyət pa- rametrlərini, sinifləşdirmə xarakte
ristikalarını, məhsulun Yaponiyanın standartlarına tam uyğunluğunun təsdiq olunduğunu Xarici
Ticarət və Sənaye Nazirliyinə mütləq təqdim etməlidir. Vasitəçi uyğunluq nişanının alınma qaydasının gözlənildiyinə mütləq təminat verməli və məhsulun keyfiyyətində, yaxud konstruksiyasında baş verən bütün dəyişikliklər haqqında alıcıları məlumat- landırmalıdır. Əgər məhsul B kateqoriyasına aiddirsə, onda xarici firmanın məhsulunu satan idxalçı vasitəçiyə tələblər qoyulur. Belə ki, idxalçı hansı məhsulun satışı üçün bizneslə məşğul olacağı barədə Ticarət və Sənaye Nazirliyinə ərizə təqdim etməlidir. Yaponiyalı alıcı elə
452
“ tərbiyə” almışdır ki, uyğunluq nişanı T ilə markalanmamış elektrotexniki məhsullar onun tərəfindən aşağı keyfiyyətli mal kimi qəbul edilir. Odur ki, belə məhsul Yaponiya bazarında satılmır. Yaponiyada məcburi uyğunluq nişanına JATE G nişanı da aiddir. Bu nişan məhsulun Yaponiyanın Telekommunikasiya Avadanlıqları Institutu tərəfindən bəyənildiyini təsdiq edir. JIS nişanı geniş diapozonda məhsulların Yaponiya standartlarının tə- ləblərinə uyğunluğunu əks etdirir. Nişan, Ticarət və Sənaye Nazirli- yi
tərəfindən tətbiq edilmişdir. Bu nazirlik, nişanın alınmasını və məhsulu istehsal edən tərəfin qoyulmuş tələbləri gözlədiyinə nəzarəti həyata keçirir. Müxtəlif könüllü nişanların da fəaliyyət göstərməsi məlumdur. Bu nişanları, assosiasiyalar və digər cəmiyyətlər, məhsulun müəyyən tələblərə uyğunluğu haqqında alıcıları məlumatlandırmaq üçün müəyyən edirlər. Belə nişanların tətbiqi yeyinti məhsulları üçün xüsusilə xarakterikdir. Beləliklə, Yaponiya bazarına mal ixrac edənlər bu ölkədə fəaliyyət göstərən standartların tələblərini və qaydalarını öyrənməyə məcburdurlar. Sınaqların nəticələrinin qarşılıqlı tanınması haqqında razılaşma olmadığı halda mal ixrac edənlər Yaponiyanın sınaq labo- ratoriyala rına müraciət etməlidirlər. Bunun üçün yaponiyalı vasitə- çini düzgün seçmək lazımdır. Əks təqdirdə bütün tələbləri yerinə yetirmək və məhsulu bazara çıxarmaq mümkün deyildir. Yaponiya bazarına məhsul göndərən xarici təchizatçılar müxtəlif yollarla daxili bazarı qoruyan sərt maneələri aradan qaldırmağa, ya da heç olmasa onları aşağı salmağa çalışırlar. Məsələn: ABŞ, Yaponiyaya ixrac üçün
nəzərdə tutulmuş bəzi məhsulların sınaqlarının, Yaponiyanın Xarici
Ticarət və Sənaye Nazirliyinin nəzarəti altında, öz labora- toriya
larında aparılmasına Yaponiya tərəfinin razılığını almağa nail ol muşdur. Bu razılıq ancaq beş Amerika laboratoriyası üçün alınmışdır. Buna baxmayaraq, onlarda da dil maneələri hələ də mövcuddur. Çünki yapon tərəfi baxmaq üçün ancaq yapon dilinə tərcümə olunmuş sənədləri qəbul edir. Keyfiyy ət sisteminin sertifikatlaşdırılmasını aparmaq üçün keyfiyy ət sisteminin sertifikatlaşdırılması üzrə Yaponiya Assosiasiyası (IAB) yaradılmışdır. Onun əsas funksiyaları aşağıdakılardır: 453
• məhsulun və keyfiyyət sisteminin sertifikatlaşdırılması üzrə orqanların və auditorların təhsili ilə məşğul olan təşkilatların akkreditasiyası; auditorların attestasiyası və uyğun təchizatçıların qeydiyyatı; • tədqiqatların aparılması və xaricdə keyfiyyət sisteminin sertifikatlaşdırılması üzrə orqanların akkreditasiyasının qarşılıqlı tanınması üzrə praktiki fəaliyyətin yerinə yetirilməsi; • JAB- ın məqsədlərinə nail olmaq üçün təşkil edilmiş digər işlərin yerinə yetirilməsi; • JAB-
ın bütün fəaliyyəti İSO və BEK sənədlərinə uyğun qurulur. Məsələn: JAB tərəfindən İSO/KACKO-nun sənədi əsasında, İSO/BEK rəhbərlik layihəsi. Uy ğunluqların qiymətləndirilməsi və sistemlərin akkredi- tasiyası orqanlarının sertifikatlaşdırılmasına və qeydiyyatına ümumi
tələblərin sorğu kitabçası hazırlanmışdır. Sertifikatlaşdırma üzrə orqanların və auditorların hazırlığı ilə m əşğul olan təşkilatların akkreditasiyasını JAB-ın, onun baş direktoru t ərəfindən təyin olunan auditorları yerinə yetirir. JAB-ın x ətti ilə, standartlaşdırma üzrə Yaponiya Assosiasiyasının keyfiyy ət sisteminin sertifikatlaşdırılması Mərkəzi (JSA-Q), qaz avadanlığının nəzarəti üzrə Mərkəz (JIA-QA), təzyiq altında işləyən boruların təhlükəsizliyi üzrə assosiasiyanın keyfiyyət sisteminin sertifikat laşdırılması Mərkəzi (KHK-QA) və s. akkreditasiya olunmuşdur. Sertifikatlaşdırılmış auditorlara JAB üç kateqoriyada sertifikat verir:
baş auditor, auditor və auditorun köməkçisi. 16.5. ABŞ-da sertifikatlaşdırma ABŞ-da müxtəlif növ məhsulların təhlükəsizliyinə aid çoxlu sayda qanunlar fəaliyyət göstərirlər. Bu qanunlar uyğunluğa sertifikatlaşdırmanın hüquqi əsasını təşkil edirlər. Bunlardan istehlak mallarının təhlükəsizliyi haqqındakı qanun ən geniş fəaliyyət diapozonu ilə fərqlənir. Bu qanunlara gö rə dövlət standartlarına uyğun hazırlanmış və dö vlət tərəfindən daxili və xarici bazarlardan alınan məhsullar 454
məcburi sertifikatlaşdırmadan keçməlidirlər. Məcburi sertifikatlaş- dırmaya dövlət orqanları tərəfindən nəzarət edilir. Könüllü
sertifikatlaşdırma istehlakçıların, yaxud istehsalçıların ərizəsi əsasında, onların təqdim etdiyi normativ sənədlərə uyğun aparılır. Ö lkədə Federal hökumət tərəfindən təsdiq edilən ser- tifikatlaşdırma proqramlarının üç əsas kateqoriyası fəaliyyət göstərir: • 1-ci kateqoriya– məhsulların və xidmətlərin təhlükəsizliyə sertifikatlaşdırılması. Bu proqramlar məcburi xarakter daşıyır; • 2-ci kateqoriya– məhsul nümunələrinin və istehsalın fasiləsiz nəzarətini əvəz edən yoxlama proqramları; • 3-cü kateqoriya– məhsul satışa daxil olana qədər keyfiyyətin və istehsal şəraitin qiymətləndirilməsi proqramları. 1-ci kateqoriyalı proqramlar bir qayda olaraq, həmcins məhsulun sertifikatlaşdırması sisteminə aiddir. Avtomobillərin, konteynerlərin (o cümlədən kənd təsərrüfatı məhsulları), gəmilərin, magistral boru kəmərlərinin və s. məcburi sertifikatlaşdırılması aparılır. 2-ci və 3-cü kateqoriyalı proqramlardan məcburi və könüllü sertifikatlaşdırma üçün istifadə olunur. Yeyinti məhsullarının və dərmanların təhlükəsizliyi üzrə idarəetmə proqramı təkcə insanlara yox, heyvanlara aid məhsulları da əhatə edir. Sınaqlar, zərərsizliyin və təsirin effektivliyini təyin etmək üçün aparılır. 2-ci kateqoriyalı proqramlara uyğun olaraq dövlət idarələrində ( Müdafiə
Departamenti, Ticarət
Departamenti, Kənd
Elektrikləşdirmə Idarəsi və s.) istifadə olunan məhsullar sertifikatlaşdırılır. Əgər məhsul dövlət təşkilatları tərəfindən dövlət vəsaitinə alınırsa, sertifikatlaşdırma məcburidir. 3-cü
kateqoriyanın proqramları, əsasən, könüllüdür. Lakin bəzi növ
məhsullar üçün (məsələn: yumurta, tütün və s.) sertifikatlaşdırma məcburidir. Proqramlar ən çox Kənd Təsərrüfatı və Ticarət Departamentləri tərəfindən işlənmişdir. Yeyinti məhsullarının sertifi- kat
laşdırılmasının nəticələrinə əsasən, onları “seçmə” (Choice) və “növ A” (Trade A) nö vlərinə bölürlər. ABŞ-da hökumətin təsdiq etdiyi proqramların içərisində xüsusi sertifikatlaşdırma proqramları da mövcuddur. Onların xidmətlərindən
455
n əinki ABŞ-ın, eyni zamanda xarici ölkələrin ixracatçıları da istifadə edirl
ər. Sertifikatlaşdırmanın normativ bazasını aşağıdakı təşkilatlar tərəfindən işlənilən standartlar təşkil edir: • istehlakçı məhsullar geniş diapozonu üçün–materialların sınaqları üzrə Amerika cəmiyyəti (ASTM); • elektrotexniki məhsullar və elektrik avadanlıqları üçün– elektrik avadanlığı hazırlayan Milli Assosiasiya (NEMA); •
geniş istehlak malları üçün–geniş istehlak mallarının təhlükəsizliyi üzrə Komissiya (CPSC); • müxtəlif istehsalatların, daxiliyanma mühərriklərinin, yerüstü, su, hava və s. daşımaların sertifikatlaşdırılması üçün–ətraf mühitin mühafi zəsi üzrə Federal Agentlik (EPA); • standartlaşdırma üzrə hökumət orqanı–məcburi standartlar işləyən Milli Standartlar və Texnologiya Institutu. Ö lkədə sertifikatlaşdırmaya ümumi rəhbərliyi, iqtisadiyyatın xüsusi bö lməsində standartlaşdırma üzrə işləri istiqamətləndirən qeyri-dö vlət, qeyri-kommersiya təşkilatı–NIST-in tərkibində fəaliyyət göstərən Sertifikatlaşdırma komitəsi yerinə yetirir. Bu komitə həm də standartlaşdırma üzrə işləri istiqamətləndirir və ABŞ- ı İSO, BEK və digər beynəlxalq təşkilatlarda təmsil edir. Sertifikatlaşdırma Komitəsinin funksiyasına sertifikatlaşdırma proqramlarının, sertifikatlaşdırmanın aparılması qaydalarının, sertifikatlaşdırma orqanlarının səlahiyyətliliyinin yoxlanılmasının ( lazımi avadanlığın mövcudluğu, personalın ixtisas səviyyəsi və s.) b əyənilməsi və qeyd edilməsi daxildir. Sertifikatlaşdırma işlərində 2000-dən çox sınaq laboratoriyaları iştirak edir. Onların sırasına ümummilli əhəmiyyətli iri laboratoriyalar, elmi-t ədqiqat institutlarının və sığorta şirkətlərinin laboratoriya ları, institutların və universitetlərin asılı olmayan laboratori yaları daxildir. Ən tanınmış ümummilli laboratoriyalar aşağıdakılardır: elektrik avadanlığı hazırlayan Milli Assosiasiya, qaz üzr
ə Amerika Assosiasiyası, yanğından mühafizə üzrə Milli Assosiasiya, yeyinti m əhsullarının və dərman preparatlarının t əhlükəsizliyi üzrə idarə və s. 456
ABŞ-da sınaq laboratoriyalarının akkreditasiyası üzrə vahid sistem yoxdur. 100-d ən artıq belə sistem fəaliyyət göstərir. Ən tanınmışları laboratoriyaların akkreditasiyası üzrə Amerika Assosiasiya sistemi (AALA) v ə laboratoriyaların akkreditasiyası üzrə Milli könüllü proqram (NÜLAP) sayılırlar. AALA optikanı və foto- met
riyanı sınaqdan keçirən laboratoriyaların akkreditasiyasını aparır. Akustik, vibrasiya, bioloji, kimy əvi, istilik, mexaniki, elektrik və dağılmayan sınaq növlərini həyata keçirir. Akkreditasiyanın kriteriyaları İSO/BEK-in rəhbəredici müddəalarıdlır. Təşkilatın büdc
əsi ayrı-ayrı şəxslərin əmanətlərindən, üzv-təşkilatların pul köçürm
ələrindən və sifarişçi tərəfindən sınaqların ödənmələrindən yığılır. NÜLAP Ticarət Nazirliyinin nəzdində təşkil olunmuşdur və onun işi akkreditasiyaya görə köçürmələrdən maliyyələş-dirilir. Bu sistemd ə tekstili, şüşəni, elmi tədqiqatlar üçün alətləri sınayan laboratoriya ların akkreditasiyası aparılır. Heyvan v ə quş ətlərinin analizi ilə məşğul olan laboratoriyaların akkreditasiyası Yeyinti məhsulları Xidmətinə məxsus-dur. Xidmət K ənd təsərrüfatı Departamentinin nəzdindədir və onun fəaliyyətini h əmin departament maliyyələşdirir.
Materialların sınaqları üzrə Amerika Cəmiyyətinin Direktorlar Şurası, ölkədə akkreditasiyanın vəziyyətini öyrənərək, vahid milli akkreditasiya sisteminin yara
dılmasının məqsədə-uyğunluğu haqqında nəticəyə gəlmişdir. ASTM-in 15 texniki komitəsi bu işə cəlb edilmişdir. Onlar Avstraliyanın sınaq xidmətlərinin milli assosi- asiya
sının (NATA) akkreditasiya sistemini əsas kimi götürmüşlər. NATA–50 % dö vlət tərəfindən maliyyələşdirilən və akkreditasiya olunmuş laboratoriyalar tərəfindən dotasiyalandırılan məhdud məsuliyyətli səhmdar cəmiyyətdir. Assosiasiyanın başında Şura durur. Federal höku mətin, ştatların hökumətlərinin, sənayenin, həm- karlar
təşkilatla-rının və standartlaşdırma üzrə Assosiasiyanın nümayəndələri bu Şuraya daxil edilir. Şura konkret laboratoriyalar üçün məsləhət-lər işləyən məsləhət komitələrini təyin edir. 457
sertifikatlaşdırma
Avstraliyada akkreditasiya vaxta məhdudiyyət qoyulmadan ve- rilir.
Işçilər isə hər iki ildən bir yenidən attestasiyadan keçir. Yeyinti məhsulları üzrə laboratoriyalar hər yarım ildən bir attestasiyadan keçirilir. NATA ilə Avstraliyanın hökuməti arasında qarşılıqlı anlaşma Memorandumu imzalanmışdır ki, onun da bir müddəası öz işini beynəlxalq standartlara və standartlaşdırma üzrə QATT/BTT Kodeksinə uyğun yerinə yetirəcəyi haqqında öhdəçiliyin götürülməsi və sınaq metodlarının beynəlxalq uyğunluğuna təminat verməkdir. 458
FƏSİL. BEYNƏLXALQ SERTİFİKATLAŞDIRMA 17.1. Sertifikatlaşdırma sahəsində İSO-nun fəaliyyəti İSO-nun sertifikatlaşdırma üzrə əsas fəaliyyəti təşkilati- metodiki təminatdan ibarətdir. 1985-ci ilə kimi bu məsələlərlə sertifikatlaşdırma komitəsi (SERTIKO) məşğul olmuşdur. 1985-ci ildə fəaliyyət sahəsi genişləndiyi üçün bu komitə keyfiyyət və sertifi- kat laşdırma üzrə komitə (KASKO) adlandırılmışdır. SERTIKO-nun işinin əsas nəticəsi BEK, Beynəlxalq ticarət mərkəzi, ticarət və inkişaf üzrə BMT-nin Konfransı və QATT/BTT ilə birlikdə “Sertifikatlaşdırma ACO Prinsiplər və praktika” xüsusi tədqiqat materiallarının nəşri olmuşdur. Bu faktla beynəlxalq tica- rətdə sertifikatlaşdırmanın rolunun artması təsdiqlənmişdir. İSO tərəfindən işlənmiş sertifikatlaşdırma üzrə vahid təşkilati-metodiki sənədlər, sertifikatlaşdırma qaydalarının harmonizasiyasına kömək edir. Bu da öz nö vbəsində milli qanunvericiliklərdəki müxtəlifliklərə baxmayaraq, sertifikatlaşdırmanın nəticələrinin qarşılıqlı tanınmasını mümkün edir. İSO, setifikatlaşdırmanın olmadığı ölkələrdə bu siste- mi yaratmaq üçün metodiki kö məklik göstərir. KASKO-nun işində 50-yə qədər ölkə iştirak edir, 20-yə qədər ö lkə isə nümayəndələrlə təmsil olunmuşdur. Komitənin əsas fəaliyyət istiqamətləri aşağıdakılardır: • məhsulların və keyfiyyətin təmin edilməsi sistemlərinin müxtəlif ölkələrdə qoyulmuş tələblərə uyğunluğunun qiymətlən- dirilməsi metodlarının öyrənilməsi; • sınaqlar, inspeksion nəzarət, məhsulların, proseslərin, xidmətlərin sertifikatlaşdırılması sınaq laboratoriyalarının, sertifikatlaşdırma və keyfiyyətin təmin edilməsi sistemləri orqanlarının fəaliyyəti və qiymətləndirilməsi üzrə rəhbərlərin hazırlanması; • keyfiyyətin təmin edilməsinin milli və regional sistemlərinin qarşılıqlı tanınmasına və qəbul edilməsinə, sınaqlar, nəzarət, sertifikat- laşdırma, keyfiyyət sistemləri və s. üçün beynəlxalq standartlardan istifa də edilməsinə kömək etmək. 459
1987-ci ildə İSO-nun Texniki komitəsi, bir çox ölkələrin milli təcrübəsini ümumiləşdirərək İSO 9000 standartlar seriyasını dərc etdi. Onların yeni, əlavələr edilmiş nəşri 1994-cü ildə çapdan çıxdı. Sertifikat laşdırma sahəsində İSO, BEK-lə əməkdaşlıq edir. Ser- tifikatlaşdırma sahəsində əsaslı rəhbəredici sənəd, İSO/BEK-in “Üçüncü
tərəfin məhsulu sertifikatlaşdırmasının tipik sisteminin ümumi
qaydaları” Rəhbəredici sənəd–28 hesab edilir. Bu sənədin davamı olaraq, sertifikatlaşdırma və nəzarət orqanlarına, həmçinin sı- naq laboratoriyalarına ümumi tələblər şərh olunmuş Rəhbəredici sənədlər 38–40 qəbul olunmuşdur. Laboratoriyalara ciddi tələblərdən biri
işin keyfiyyətinin təmin edilməsi sisteminin mövcud olmasıdır. Bu sistemin təşkilediciləri, laboratoriyanın heyəti üçün Rəhbəredici sənəddə şərh olunmuş və özündə aşağıdakıları birləşdirir: • laboratoriyanın təşkilat sxemi; • laboratoriyanın göstərdiyi xidmətlərin və şöbələrin funksional vəzifələrinin siyahısı; • işin keyfiyyətini təmin edən ümumi prosedurlar; • hər növ sınağın keyfiyyətini təmin edən tədbirlər; • standartların, sorğu kitablarının, metodik işlənmələrin, təlimatların və s. mövcudluğu; •
sifarişçilərdən informasiyanın alınmasının təşkili; • reklamasiyaların baxılması qaydası haqqında sənəd; • avadanlığın yoxlanılmasının ümumi proqramı; • hər növ cihazlar və avadanlıqlar üzrə təlimatlar; • nümunələrin eyniləşdirilməsi qaydaları; • lazımi qaydada tərtib olunmuş protokolların mövcudluğu. Sınaq laboratoriyalarının akkreditasiyası üzrə Beynəlxalq konfransın (İLAK) sifarişinə əsasən İSO/BEK “Laboratori-yaların ixtisas sınaqları” Rəhbəredici 43 sənədini işləmişdir. Bu sənəddən, sınaq laboratoriyalarının iş səviyyələrinin qiymətləndirilməsində, texniki
səlahiyyətliliyi və fəaliyyət sahəsinin təyinində, tətbiq olunan sınaq
metodlarının effektivliyinin qiymətləndirilməsində, laboratoriyaların akkreditasiyasında və s. kimi məsələlərin həllində, bütün ö lkələr tərəfindən əsaslı metodik sənəd kimi istifadə olunur. Sertifikatlaşdırma sahəsində İSO ancaq metodoloji prob- leml
ərlə məşğul olur. BEK isə beynəlxalq sertifikatlaşdırma 460
sisteml ərini işləmiş və standartları, o cümlədən sınaqlarda və m əhsulun uyğunluğa sertifikatlaşdırılmasında normativ baza kimi t ətbiq olunan təhlükəsizlik üzrə standartları işləyir. İSO-nun və BEK- in f əaliyyətində ümumi cəhət, beynəlxalq ticarəti inkişaf etdirmək m əqsədilə, qarşılıqlı tanınma haqqında iki və çoxtərəfli sazişlərin bağlanmasına kömək etməkdir. Onlar tərəfindən yaradılmış prinsip- l ər əsasında milli sertifikatlaşdırma sistemlərinin harmonizasiyasına iki yolla nail olmaq mümkündür: ölk ənin BEK-in beynəlxalq sertifikat laşdırma sistemlərinə qoşulması yolu ilə, İSO tərəfindən m əsləhət görülən sertifikatlaşdırmanın vahid təşkilati-metodiki prinsipl ərindən geniş istifadə etməklə. Yüklə 6,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|