Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Baki 2012 2 uot 006
Yüklə 6,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sistemin məqsədi
- 17.3. Elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılması üzrə beynəlxalq BEK sistemi
- Müəssisənin yoxlanması (attestasiyası)
- Sınaq laboratoriyasının akkreditasiyası
- Əsaslı texniki şərtlər
- Ümumi texniki şərtlər
- Qrup texniki şərtlər
- Konkret məmulata texniki şərtlər
- Məmulatın tipik qəbulu
|
17.2. Elektrotexniki məmulatların sertifikatlaşdırıl- masının beynəlxalq sistemi BEK (EM SBS )
Elektrotexniki məmulatların beynəlxalq sertifikatlaşdırma sisteminin yaradılması ideyası hələ 1926-cı ildə yaranmışdır. Almaniya, İsveç, Norveç və Hollandiya nümayəndələri beynəlxalq təşkilat yaratmaq üçün birinci Beynəlxalq müşavirəyə toplaşdılar. Bu təşkilat elektrotexniki məmulatların təhlükəsizliyinə tələbləri və onların qəbul qaydalarını işləməli idilər. Çoxlu sayda təşkilati mərhələlərdən keçərək müasir beynəlxalq sistem, elektrik avadanlığının təhlükəsizlik standartlarının uyğunluğuna sınaqları üzrə–EMSBS BEK sistemi yaradıldı. Bu sistem 1985-ci ildən fəaliyyət göstərərək 34 ölkəni özündə birləşdirir. Sistemin məqsədi elektrotexnika sahəsində ixtisasçılar tərəfindən deyil, adi istehlakçılar tərəfindən istismar edilən elektrik avadanlıqları ilə beynəlxalq ticarətə kömək etməkdir. Bu növ məhsullara aşağıdakıları misal göstərmək olar: məişət elektrik avadanlıqları, şəbəkəyə qoşulan elektron aparatları, elektron-hesabla- ma
texnikası, ofislərin və müəssisələrin elektrik avadanlığı və s. Belə məmulatların təhlükəsizliyə sertifikatlaşdırılması, demək olar ki, dünya nın bütün ölkələrində, istehlakçıların hüquqlarının mühafizəsi üzrə qanunverici müddəalarda nəzərdə tutulmuşdur. Elektrik avadanlıqları ilə ticarətdə texniki maneələrin aradan gö türülməsinin əsas üsulu, eynilə o biri məhsullarla ticarətdə olduğu 461
kimi, iştirakçı ölkələrin apardığı sınaqların və sertifikatlaşdırmanın nəticələrinin qarşılıqlı tanınmasıdır. Buna kömək üçün EMSAS serti- fikatlaşdırma sistemində SB sxemindən (SB Sheme) istifadə olunur. SB Sxemi iştirakçı olan ölkələrə sertifikatlaşdırmanı, onların milli sertifikatlaşdırma sxemi kimi tətbiq etməyi məsləhət gördüyü halda, BEK sertifikat laşdırmanı təhlükəsizlik üzrə standartlara uyğun aparmağı vacib sayır. Yalnız EMSBS sertifikatlaşdırma sistemində iştirak edən ölkənin nümayəndəsi SB Sxeminin üzvü ola bilər. Üzvlüyün üç kateqoriyası qəbul olunmuşdur: • “ sertifikatlaşdırma üzrə milli orqanı tanımaq”, ö lkədə SB Sxeminin sertifikatlarının BEK-in bir, yaxud bir neçə standartına uyğunluğunu tanımaq deməkdir; • “
sertifikatlaşdırma üzrə milli orqanı tanımaq sertifikat verən”, milli orqan tərəfindən SB Sxemi üzrə sertifikatların verilməsi hüququnu ta nımaq deməkdir; • SB Sxeminin üzvü olmağa hazır olmayanlar üçün assosiasiyalı üzvlük; • SB
Sxeminə üzv qəbul olunmaq üçün qoyulmuş qaydalara uyğun olaraq, müəyyən sənədləri əlavə etməklə, sifariş verilir. Sifarişə baxıldıqdan sonra SB Sxeminin sertifikatlaşdırma orqanları komitəsi tərəfindən ekspertlər təyin olunur və onlar sifarişçinin Sxemin iştirakçısına qoyulan tələblərə uyğunluğa yoxlayır. Ekspertlər namizədin səriştəliliyini, işi yerinə yetirə bilmək qabiliyyətini, təcrübəsini, sertifikatlaşdırılan məmulatların standartlaşdırılması sahəsində biliyini, SB Sxeminin qaydalarının yerinə yetirə bilməsi qabiliyyətini, İSO/BEK-in “Sınaq laboratoriyalarının qəbuluna ümumi tələblər” Rəhbəredici 38 sənədinin tələblərinə uyğunluğunu qiymətləndirirlər. SB
Sxemində milli sertifikatlaşdırma orqanının tanınmasının baş meyarı, olduqca ciddi olan BEK-in standartlarına uyğunluğuna iki il müddətində, on sifarişdən az olmamaqla, sertifikatlaşdırmanın aparılmasıdır. Təcrübə kimi parametr qiymətləndirilir. Əgər təcrübə kifayət qədər deyilsə, namizəd bir illik sınaq müddətinə, şərti olaraq işə götürülür. SB Sxeminin sınaq laboratoriyasının təyin etdiyi sınaq müddətində namizədin üç sifariş üzrə məmulatların sertifikatlaşdırıl- ması sınaqlarının protokolları yoxlanılır. Nəzarət sınaqları üzrə bütün xərclər namizəd tərəfindən ödənilir. SB Sxemi fasiləsiz təkmilləşir. 462
Xüsusilə, tanınma və inspeksiya nəzarəti proseduru sadələşir. Məsələn: “Müəssisənin fəaliyyətinə nəzarətin qarşılıqlı tanınması” Rəhbəredici sənəddə iştirakçı ölkələrin sertifikatlaşdırma üzrə milli orqanların yerinə yetirdiyi attestasiyanı və inspeksiya nəzarətini tanımaq məsləhət görülür. SB sertifikatını almaq üçün iki alternativ prosedur mövcuddur. Birinci prosedura uyğun olaraq SB sertifikatını, uyğun sınaqlardan və digər ölkənin milli orqanı tərəfindən təsdiq olunduqdan sonra sertifikatlaşdırma üzrə milli orqan verir. İkinci prosedura uyğun olaraq SB sertifikatını serti- fikatlaşdırma üzrə milli orqan verir. Lakin bu zaman sertifikatlaşdırma obyekti əvvəlcə verilmiş orqanla əməkdaşlıq edən laboratoriyada sınaqdan keçməlidir. Sertifikatın alınması üçün şərt sifarişdə istehsalçının ticarət markasının, yaxud firma nişanının mütləq olmasıdır. SB Sxemində iştirak edən və müəssisələri sertifikatlaşdırma üzrə milli orqanı olmayan ö lkələrdə yerləşən istehsalçılar ancaq birinci prosedurdan istifadə edə bilərlər. Sınaq laboratoriyası SB Sxemində o zaman akkreditasiya oluna bilər ki, onun yerləşdiyi ölkənin SB Sxemində iştirak edən sertifikatlaşdırma üzrə milli orqanı olsun. SB
Sxemində sertifikatlaşdırma üzrə 34 milli orqan və 70-dən artıq sınaq laboratoriyaları akkreditasiya olunmuşdur. Bunların hər biri EMSBS-in ixtiyari iştirakçı-ölkənin istəyinə əsasən elektrik avadanlığının sınaqlarını yerinə yetirə və məmulatın təhlükəsizlik üzrə BEK-in standartının tələblərinə uyğunluğunu təsdiq edən SB sertifikatını verə bilər. Sertifikata sınaqların protokolu mütləq əlavə edilir.
Bu onunla
əlaqədardır ki, əksər iştirakçı-ölkələrin standartlarında BEK standartlarından fərqlənən bu və ya digər meyillənmələr mövcuddur. Sınaq protokolu məmulatın deklarasiya olunan
meyillənmələrə uyğunluğunu təsdiq edir ki, bu da digər ö lkədə sınaqların aparılmasını lazımsız edir. Lakin EMSBS-in iştirakçı-ölkələrin heç də hamısı sınaqların protokollarını tanımır. Konkret olaraq Böyük Britaniya, Yaponiya, Cənubi Koreya və Israil bu protokolları tanımır. Rusiya 1992-ci ildən EMSBS və SB Sxeminin üzvüdür. ГОСТ 463
R sertifikatlaşdırma Sistemi çərçivəsində elektrik avadanlığının təhlükəsizlik standartlarına uyğunluğuna milli sertifikatlaşdırma sistemi–EATSSS fəaliyyət göstərir. Sistemin normativ bazası əsasən BEK-in beynəlxalq standartlarıdır. 17.3. Elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılması üzrə beynəlxalq BEK sistemi
Elektron texnikası məmulatlarının (ETM) sertifikat- laşdırılmasının beynəlxalq sisteminin yaradılmasına səbəb bu məhsulların bazarlarında Avropa və Amerika firmaları arasında rəqabətin kəskinləşməsi olmuşdur. Avropa bazarını amerikalı rəqiblərindən qorumaq üçün “Elektrotexnikada standartlaşdırma üzrə Avropa komi təsi” (SENƏLEK) çərçivəsində keçən əsrin 60-cı illərinin axırında elektron texnikası məmulatlarının sertifikat- laşdırılması sistemi SESS yaradılmışdır. Bu sistem AB-nin üzvü olan ö lkələr və “Sərbəst ticarət üzrə Avropa assosiasiyası” (STAA) üçün bağlı regional sistem kimi yaradılmışdır. Avropa standartlarına ETM-in regional sertifikatlaşdırması, Qərbi Avropa ölkələrinin serti- fikat
laşdırılmış məmulatlarının satın alınmasına üstünlük verilməsi haqqında dövlət səviyyəsində qərarlarını stimullaşdırdı. Beləliklə, qeyri-Avropa şirkətləri üçün yaranmış “texniki maneə”ni dəf etmək lazım gəlirdi. ABŞ, Yaponiya, Kanada, Avstraliya və digər dövlətlərin təşəbbüsü ilə “Tariflər və ticarət üzrə baş razılaşma” (TTBR–QATT) və “Ümumdünya ticarət təşkilatı”nda (ÜTT–VTO) ticarətdə texniki maneələr üzrə Razılaşmanın layihə- sinin
hazırlanmasına başlanmış, İSO-da sertifikatlaşdırma üzrə komitə (SERTİKO) təşkil olunmuşdur. BMT-nin “Avropa iqtisadi komissiya” sının (AİK) nəzdində yaradılmış, standartlaşdırma sahəsində siyasətə cavabdeh vəzifəli şəxslərin apardığı müşavirələrin mühüm suallar siyahısına sertifikatlaşdırma üzrə məsləhətlərin işlən- məsi daxil edilmişdir. Bütün bunların nəticəsində BEK-də elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılması üçün beynəlxalq sistem
yaradılmışdır. Sistemin əsas qaydaları və prosedurları 1980-ci ildə qəbul olunmuşdur. ETM-in sertifikatlaşdırma Sisteminin yaradılmasında məqsəd– 464
elektron texnikası məmulatlarına, onların uyğunluqlarının qiymətləndirilməsi metodlarına vahid tələblərin qoyulması vasitəsilə bu məhsullarla beynəlxalq ticarətə kömək etmək, sistemin bütün iştirakçı ölkələrində təkrar sınaqlar aparılmadan, onları eyniliklə qəbul edilməsidir. Sistemə ümumi rəhbərlik BEK-in Şurası qarşısında hesabat verməli olan sertifikatlaşdırma üzrə Rəhbəredici komitəyə həvalə olunmuşdur. BEK-in üzvü olan ixtiyari ölkə aşağıdakı şərtləri yerinə yetirdikdə Sistemdə iştirak edə bilər: • standartlaşdırma və sertifikatlaşdırma üzrə milli təşkilatın mö vcudluğu; • Sistemin bütün qaydalarının yerinə yetirilməsinə razılıq və uyğun milli sənədlərin nəşri; • digər iştirakçı-ölkələrdə buraxılan elektron texnikası məmulatlarının sınaqlarının protokollarının və sertifikatlarının, əgər onlar Sistemin tələblərinə uyğundurlarsa, tanınması; • Sistemin üzvünün maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirməsi. Ölk
ənin BEK Sistemində iştirakının iki növü nəzərdə tutulmuşdur: • sertifikatlaşdırma üzrə Rəhbəredici komitədə səsvermə hüququ ilə iştirak etmə və nəzarət üzrə əlaqələndirmə komitəsində məsləhətçi üzvlük; • Rəhbəredici komitədə səsvermə hüququ ilə iştirak etmək və nəzarət üzrə Əlaqələndirmə komitəsində tam hüquqlu üzvlük.
İngilis, fransız və rus dilləri Sistemin rəsmi dilləridir. Sertifikatlaşdırmanın BEK Sistemi üzrə aparıldığını bildirən ö lkə, Sistemin qaydalarına əsasən, elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılması qaydasının BEK Sisteminin müddəalarına uyğunluğuna və uyğunluq nişanından düzgün istifadə edilməsinə cavabdeh olan, milli nəzarət xidmətinə malik olmalıdır. Ölkədə sınaq laboratoriyalarının istifadə etdiyi, ölçmə vasitələrinin yoxlanılması üzrə milli xidmət və nəzarət üzrə milli orqan fəaliyyət göstərməlidir. BEK Sisteminə daxil olmaq istəyən ölkəyə, nəzarət üzrə milli müddəaları bəyəndikdən sonra, əlaqələndirici komitə inspektorlar qrupu gö
ndərir. Qrup aşağıdakıları yoxlayır: • milli nəzarət xidmətinin funksiyalarının BEK Sisteminin
465
qaydalarına uyğunluğunu; • işin həqiqi vəziyyətinin nəzarət haqqında milli əsasnamənin məzmununa uyğunluğunu; • elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılması üzrə təcrübəni, attestasiya olunmuş istehsalçı-müəssisələrin və asılı olmayan sınaq laboratoriyalarının (mərkəzlərin) siyahılarının aparıl- ma sını.
Sistemin qaydalarına görə praktiklik meyarı kimi heç olmasa bir istehsalçı-müəssisənin attestasiyası və iki növdən az olmamaqla elektron texnikası məmulatlarının Sistemdə qoyulmuş tələblər üzrə sertifikat laşdırılması sayılır. İnspeksiya qrupu sınaq laboratoriyalarına və ölçmə vasitələrini yoxlayan laboratoriyalara baş çəkir, BEK Sistemi üzrə sertifikatlaşdırılacaq ETM-in istehsal olunduğu texnoloji xətlərdən biri il
ə tanış olur. Bununla belə nəzərə almaq lazımdır ki, məmulatın standartı (yaxud texniki şərtlər), inspektorlar qrupuna, onun gəlişinə q ədər təqdim olunmalıdır. Yoxlamanın nəticələrinə görə inspektorlar qrupu əlaqələndirici komitənin sədrinə qəbul olunmuş qərar barədə m əlumat verir. Qərara görə namizəd qəbul oluna, yaxud qəbul olunmaya bil ər. İkinci halda müəyyən edilmiş çatışmamazlıqlar və onların aradan qaldırı-lması üçün müddətlər göstərilir. Belə prose- durdan sonra namiz ədin təsdiq olunması üçün məsləhət verilir. Namiz
əd ölkə inspektorlar qrupunun nəticələri ilə razılaşmamaq hüququna malikdir v ə öz etirazını Əlaqələndirici komitəyə yazılı sur
ətdə təqdim edə bilər. Sistemin üzvü olmuş ölkə, milli nəzarət sis- temind
ə baş verən və elektron texnikası məmulatlarının sertifi- katlaşdırılmasının təşkilinə təsir göstərə bilən, hər bir dəyişiklik haqqında nəzarət üzrə Əlaqələndirici komitəyə xəbər verməlidir. Bu d əyişikliklər nəzarət üzrə Əlaqələndirici komitə tərəfindən bəyənil- m əlidir. BEK Sistemində attestasiya olunmuş milli nəzarət xidmətləri h ər üç ildə bir dəfə milli nəzarətin müddəalarında edilmiş d əyişikliklərin tam siyahısını Əlaqələndirici komitəyə göndərməlidir. BEK Sistemi
üzrə elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılmasının mühüm mərhələləri aşağıdakılardır: istehsalçı müəssisələrin attestasiyası və sınaq laboratoriyalarının akkreditasiyası, qəbul olunan normativ sənədlərin uyğunluğunun yoxlanılması və tipin qəbulu.
466
xidmətinin nümayəndəsi keyfiyyətin nəzarəti və müəssisədə ETM-in sınaqları, keyfiyyətin təmin edilməsi sistemi üzrə sənədləri, fəaliyyətdə olan sınaq və ölçmə avadanlıqlarının siyahısını, onun yoxlanması haqqında sənədləri və s. təqdim etməlidir. Sınaq laboratoriyasının akkreditasiyası üçün məcburi şərt təcrübəli və səlahiyyətli (etibarlı, işini bilən) heyətin, lazımi avadanlığın, aktuallaşdırılmış sınaq metodikalarının mövcud olmasıdır. Sınaq laboratoriyasının fəaliyyəti ETM-i hazırlayan-dan və istehlakçılardan asılı olmamalıdır. Laboratoriyada BEK Sisteminin tələblərinin yerinə yetirildiyinə cavabdeh təyin olunmalıdır. O, milli nəzarət xidməti ilə daimi işçi əlaqələrdə olmalı, sınaqların nəticələrinin lazımi qaydada tərtibini təmin etməli, məlumatın məxfiliyini, əgər laboratoriyanın işində bu varsa, gö zləməlidir. BEK Sistemi üzrə sertifikatlaşdırmada normativ sənədlərə konkret tələblər irəli sürülür: • Sistemin bazasını BEK standartları təşkil etməlidir; • İştirakçı ölkələrdə bu standartlar birbaşa, yaxud dolayı metodlarla qəbul olunmalıdır; • Q əbul olunmuş sənəd milli qaydalarla tərtib olunsa da, beynəlxalq standartın məzmunu mütləq saxlanılmalıdır. Hər hansı konkret məmulata BEK standartı olmadıqda “ müvəqqəti sənəd”dən, yəni sertifikatlaşdırma məqsədləri üçün milli, yaxud bir qayda olaraq, firmanın normativ sənədindən istifadə etməyə icazə verilir. Bu zaman sertifikatlaşdırma üzrə milli təşkilat müvəqqəti texniki şərtlərin BEK Sisteminin tələblərinə uyğunluğuna məsuliyyət daşıyır və onların fəaliyyət müddəti BEK-in analoji texniki
şərtləri nəşr olunduqdan bir il sonra qurtarır. Sistemin qaydalarına görə sertifikatlaşdırma üçün tətbiq olunan bütün standartlara, BEK-in
Rəhbəredici¹ 102 “Elektron texnikası məmulatlarının sertifikatlaşdırılması məqsədləri üçün texniki şərtlərin qurulması qaydaları” sənədinin tələblərinə uyğun qurulan vahid massiv kimi baxılır. Rəhbəredici sənəd aşağıdakı normativ sənədləri müəyyən edir: • əsaslı texniki şərtlər; • ümumi texniki şərtlər; 467
• qrup texniki şərtlər; • konkret tip məmulatlara texniki şərtlərin formaları; • konkret tip məmulatlara texniki şərtlər.
məmulatlarına, yaxud bir neçə qrup məmulatlara tələblər qoyur. Onlara aşağıdakıları aid etmək olar: xarici faktorların təsiri zamanı sınaqların aparılması metodları, partiyalar üzrə dövri nəzarətin təşkili qaydaları, BEK-in standartları və s. Ümumi texniki şərtlər. ETM-in qruplarına, yaxud yarımqruplarına aiddir. Onlar terminləri və anlayışları, şifrləri, verilmiş qrup üçün xarakterik olan sınaq metodlarını və s. müəyyən edir.
Qrup texniki şərtlər konkret yarımqrupa aiddir. Onlar ETM- in konkret tipinə uyğun sənədin formasını, yaxud onun işlənməsinə təlimatları özlərində əks etdirirlər. Texniki şərtlərin formaları konkret tip məhsullara işlənir, normativ sənədlərin unifikasiyası üçün istifadə edilir və qrup, yaxud ümumi texniki şərtlərin müddəalarına əsaslanır. Bir qayda olaraq onlarda, sertifikat laşdırmada mütləq istifadə olunan, texniki meyarların nomenklaturası və həmçinin sınaq şəraiti müəyyən olunur.
Sistemində sertifikatlaşdırılması üçün lazım olan məmulatları birbaşa, yaxud onlara istinad formasında özündə əks etdirir. Bu növ texniki şərtləri nəinki BEK-in texniki komitələri, həmçinin standartlaşdırma üzrə milli təşkilatlar və attestasiya olunmuş istehsalçı-müəssisələr işləyə bilər.
məmulatların istehsal texnologiyasında bir və yaxud bir neçə attestasiya olunmuş müəssisələr istifadə etsin. Elektron texnikası məmulatın tipinin bəyənilməsinə nail olmaq üçün istehsalçı-müəssisə sertifikatlaşdırma üzrə milli orqana sifarişlə müraciət edir və bildirir ki, müəssisədə istehsalata və məmulatların sınaqlarına qoyulmuş tə- ləblər gözlənilir. Sınaqların nəticələrinə görə müəssisə, sertifikatlaşdırma üzrə səlahiyyətli orqan tərəfindən verilən, elektron texnikası məmulatının tipinə uyğunluq sertifikatı alır. Sistemin qaydalarına görə buraxılan məmulatların key-
468
fiyyətinin sertifikatlaşdırılmış tipə uyğunluğuna nəzarət edilir. Məmulat partiyalarının nəzarət sınaqları iki qrupa bölünür: qrup A- xarici
baxış, ölçülərin və ayrı-ayrı mühüm xarakteristikaların yoxlanılması; qrup B-xarici baxış, ölçülərin və bütün texniki xarakte- ristika ların yoxlanılması. Sistemin qaydalarına görə qəbul olunmuş məmulat partiyaları uyğunluq nişanı ilə markalanırlar. Bu uyğunluq nişanı dövlət sertifikatlaşdırma sistemində qəbul olunmuş milli nişanı təmsil edir v ə ona milli nəzarət xidməti, sertifikatlaşdırma üzrə milli təşkilat və n əzarət partiyasının nömrəsi haqqında məlumat əlavə olunur. Uyğunluq sertifikatı, qəbul olunmuş rekvizitlərdən və aşağıdakı m əlumatdan ibarət olur: “Hazırlanmış məmulatlar elektron texnikası m əmulatlarının BEK Sistemində sertifikatlaşdırma prosedurunun qaydalarına uyğun, Koordinasiya komitəsinin tam hüquqlu üzvü olan milli n
əzarət xidmətinin nəzarəti altında və yuxarıda göstərilmiş texniki
şərtlərə uyğun olaraq qəbul olunmuşdur”. 17.4. BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyasının ( AİK) fəaliyyətində sertifikatlaşdırma
və milli sertifikatlaşdırmanın fəaliyyətində və inkişafında ticarətdə texniki
maneələrin aradan götürülməsində BMT-nin Avropa İqtisadi K omissiyasının (AİK) qəbul etdiyi məsləhətlər (“Sınaqların nəticələrinin tanınması”) mühüm rol oynamışdır. Bu məsləhətlər ikitərəfli və çoxtərəfli razılaşmaların qarşılıqlı tanınmasına kömək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu sənəd sınaq laboratoriyalarının akkre- di tasiyası təcrübəsinin təkmilləşdirilməsində də müsbət rol oynamışdır. Sənəd keçən əsrin 80-ci illərində, sınaq Labo- ratoriyalarının Akkreditasiyası üzrə Beynəlxalq Konfederasiya (IAAK) ilə birlikdə hazırlan-mışdır. AİK Beynəlxalq konfederasiya ilə daim əməkdaşlıq edir. Sənəddə qeyd olunur ki, milli akkreditasiya sistemləri, laboratoriyaların attestasiyası üzrə İSO/BEK-in Rəhbəredici sənədinin uyğun müddəalarına əsaslanmalı, milli ölçmə sis
temləri isə vahidlərin və ölçmələrin beynəlxalq sistemləri ilə uzlaşdırılma-lıdır. 469
Sertifikatlaşdırma üzrə AİK-in işində mühüm nailiyyət 1988-ci ild ə qəbul olunmuş “Sertifikatlaşdırma üzrə beynəlxalq razılaşmaların işlənməsinə və imzalanmasına kömək” sənədinin hazırlanmasıdır. Bu sənədə əsasən AİK-in üzvü olan ölkələrin hökum ətləri sertifikatlaşdırma sistemlərinin qarşılıqlı tanınması haq- qında iki və çoxtərəfli razılaşmaların əldə edilməsinə kömək etm
əlidir. İqtisadi əməkdaşlığın qarşılıqlı faydalı şərtləri belə razılaşmalar üçün əsas olmalıdır. Razılaşmalar aşağıdakıları nəzərdə tutur: •
olan digər ölkənin qoşulması üçün açıq xarakterli olması; • xaricdən gətirilən və ölkənin daxilində istehsal olunmuş məhsullar üçün hüquqların, öhdəliklərin və rejimlərin bərabər-liyi; • təchizatçı ölkədə aparılmış sınaqların nəticələrinin qarşılıqlı tanınması; • sertifikatlaşdırma prosedurunun müqavilənin tələblərinə uyğunluğuna arxayın olmaq və təminatı üçün ixtisaslı heyətin və lazımi sınaq bazasının mövcudluğu; • milli standartların harmonikləşdirilməsi. BMT A İK qarşılıqlı inama nail olmağa kömək edə bilən tədbirlər müəyyən etmişdir. İlk növbədə, bu milli sertifikatlaşdırma sistemləri, onların texniki imkanları, heyətin ixtisaslığı haqqında məlumatlarla mübadilə və həmçinin müxtəlif problemlər üzrə qarşılıq- lı məlumatlandırma, Sistemin nəzarət metodları ilə qarşılıqlı tanışlıq üçün ekspertlərə icazənin verilməsi, texniki və inzibati əməkdaşlığın inkişafıdır. Etibarlılıq atmosferinin yaradılmasının mühüm məqamı keyfiyyəti təmin edən meyarların unifikasiyası, qeyd olunmuş məhsul markala rının müdafiə metodlarının mövcudluğu sayılır. Məsləhətlərdə sertifikatlaşdırmanın normativ bazasına tələblər lazımi səviyyədə, aydın və dəqiq ifadə olunmuşdur. O, əsasən, beynəlxalq standartlara, yaxud harmoniyalaşdırılmış milli və regional normativ sənədlərə əsaslanmalıdır. Birmənalı qeyd olunmuşdur ki, milli standartlarda məhsulun təhlükəsizliyinə tələblərdəki fərqlər və onun
uyğunlaşması ticarətdə əsas maneədir. BMT-nin
AİK-də standartlaşdırma, sertifikatlaşdırma və keyfiyyət məsələləri ilə xüsusiləşdirilmiş komitələr məşğul olurlar. Məsələn: Kənd Təsərrüfatı üzrə Komitə aqrosənaye məhsullarının
470
sertifikat laşdırılması üçün məsləhətlər işləyir; Meşə üzrə Komitə- meşə məhsullarının standartlaşdırılması və sertifikatlaşdırılması üzrə; N əqliyyat üzrə Komitə nəqliyyat vasitələrinin sertifikatlaşdırılması (omo loqasiyası) üzrə BMT-nin AİK-in Qaydalarını işləmişdir ki, onun da əsasında yol nəqliyyat vasitələri avadanlıqlarının omoloqasiyası sistemi yaradılmışdır.
Yüklə 6,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|