Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Etiologiya və patogenez
Etiologiyası məlum deyil. Əsas səbəb kimi stress halları göstərilir. Daha çox nevrotik 
meylli insanlar xəstələnirlər. Psixi (depressiyalar, depressiv qorxu hissi) və ya psixo-
sosial dəyişikliklərin böyük əhəmiyyəti var. Xəstəliyin endokrin sistem pozğunluqla-
rı, hepatit və xolesistitlə də əlaqəsi təsdiqlənir. Histoloji oxşarlığa görə, sadə xroniki 
dəmrovla əlaqəsi güman edilir. Səpgilər isə məhdud lixenifikasiya kimi interpretasiya 
olunur. Bu fikrə görə fransız dermatoloqu Pautriyer xəstəliyi lichenifications circonsc-
rites nodulaires chroniques adlandırıb. Hüceyrə proliferasiyasının artması ilə gedən dəri 
sinirlərindəki dəyişikliklər diqqəti cəlb edir. Bu dəyişikliklər xüsusən Şvann hüceyrələri 
nahiyəsində (Schwannom- nevrinoma, şvannoma) aşkar görünür və şvannomayabənzər 
törəmələrin yaranmasına səbəb ola bilir. Məməcikli dermal sinirlərin belə tipik hipert-
rofiyasının səbəb faktoru kimi çıxış etməsi, yoxsa güclü qaşınma nəticəsində yaranaraq 
reaktiv təbiətli olması prinsipial əhəmiyyət daşımır. Son vaxtlar eozinofillərdəki pro-
teinaza saxlayan eozinofil qranulalarına patogenetik əhəmiyyət verilir. Qanda İgE- nin 
yüksəlməsi və bitkilərin tozuna, evdəki toza, gənəyə və s. qarşı təcili allergiya tipli olma-
sı atopiyadan xəbər verir. Ekzematoz tipli kontakt allergiyası (epikutan testi) da səbəb 
kimi ola bilər. 
Klinik şəkil
Əsasən ətrafların açıcı səthləri zədələnir; üz və bədən çox hallarda intaktdır. Bilateral 
təzahürlərdə kasayabənzər formalı, qabarıq, izoləolunmuş, xəstəliyin ilkin mərhələsində 

---

274
bərk, 0.3- 0.5 sm diametrdə noxud və ya paxla dənəsi böyüklükdə azca hiperemiyalaş-
mış düyünlər olur. Onların səthi yandan işıqlandırıldıqda tutqun, rəngi bozumtul-qonur 
və ya çirkli boz olur. Belə ki, səpgilər güclü qaşınma səbəbindən intensiv dərinin tam-
lığının pozulması nəticəsində ekskoriasiyalaşır və ya çirkli bozumtul rəngli keratotik,
ziyiləbənzər törəmələrin əmələ gəlməsinə meylli olurlar. Ətraf dəri normal və ya hi-
perpiqmentləşmiş olur. Xəstələri çox intensiv qaşınma narahat edir, bu da tutma şəkilli 
olaraq artır və hətta ona dözümsüzlük nəticəsində suisidə də gətirib çıxarır. Səpgilərin 
güclü qaşınması eroziya, bəzi hallarda isə hemorragik qartmaq əmələ gətirir və düyün-
lərin böyüməsinə səbəb olur. Xəstəliyin gedişi davamlı, xronikidir. Spontan reqressiya
müşahidə olunmur.
Histopatologiya
Histoloji şəkli buynuz qatın qalınlaşması, qeyri-requlyar hiperakantoz, hiperpapillo-
matoz, histiosit və limfositlərdən ibarət bərk xroniki iltihabi infiltrat ilə müşayiət olunan 
sadə xroniki dəmrovu xatırladır. Tosqun hüceyrələrin sayı çox vaxt artır, bəzən eozino-
fillərə də rast gəlinir. Sinir uclarının zədələnməsi də müşahidə olunur. Əvvəlcə hipertro-
fiya, sonra çoxsaylı sinir liflərinin degenerasiyası və şvann hüceyrələrinin proliferasiyası 
(şvannomayabənzər formasiyanın əmələ gəlməsi- neyroma Pautrier) baş verir.