Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

DERMATOFİBROMA
Dermatofibroma ( düyünlü subepidermal fibroz) tez- tez rast gəlinir; ətraflarda və 
gövdədə yaranır, mahiyyətcə bərk konsistensiyalı, 1 sm-ə qədər diametrli, bəzən ağrılı 
dəri daxili düyündür. Törəmə ətraf toxumalarla birləşir, lakin aydın əllənir. Dəri səthin-
dən gunbəzşəkilli qalxa və ya çökəklik formasında mövcud ola bilər. Düyün üzərindəki 
dəri çox zaman dəyişikliyə uğramamış, piqmentli və ya qırmızımtıl- qonur ola bilər.

---

372
Patoqnomonik “ çökəklik simtomu” xarakterikdir: baş və şəhadət barmağı ilə törəməni 
yüngülcə sıxdıqda düyün dərinə gedir və yerində çökəklik qoyur. Dermatofibromalar 
adətən tək- tək yerləşir, bəzi şəxslərdə onların sayı onlarla ola bilər. Bu şişlər bədxas-
səliyə çevrilmir. Differensiasiya melanoma, çapıqlar, kistalar, dermatofibrosarkoma ilə 

---

373
aparılır.
Müalicə. Aydın olmayan diaqnoz və daimi travmatizasiya zamanı elementlər götürü-
lür. Həmçinin maye azotla kriodestruksiya da effektlidir.
YUMŞAQ FİBROMA
Yumşaq fibroma- gilas dənəsi böyüklüyündə normal dəri rəngli və ya qəhvəyi çalarlı 
yumru və ya oval formalı ayaqcıq üzərində yerləşən yumşaq polipdir. Kövşək birləşdiri-
ci toxumalı stroması və nazilmiş epidermisi var. Travmaya məruz qaldıqda ağrı, qanama, 
qartmaqlar meydana çıxır. Yumşaq fibromalar orta və ahıl yaşlarda daha çox qadınlarda 
və tosqun insanlarda yaranır. Qoltuqaltı çökəklikdə, qasıq nahiyəsində, süd vəzilərinin 
altındaki büküşlərdə, həmçinin boyun və göz qapaqlarında lokallaşa bilər. Yaş ötdükcə 
onların sayı arta bilər.
Differensial diaqnoz: qocalıq keratoması, piqment nevusları, neyrofibromatoz, kon-
tagioz molyusk.
Müalicə. Elektrokoaqulyasiya.
HİPERTROFİK VƏ KELOİD ÇAPIQLAR
Hipertrofik və keloid çapıqlar dəri zədələnmələri ( yara, sıyrıq, absesləşən sızanaqlar, 
peyvəndlər, qulaq deşmə, əməliyyat şovları, diatermokoaqulyasiya və s.) yerində və ya 
spontan olaraq birləşdirici toxumanın izafi olaraq əmələ gəlməsi nəticəsində yaranır. 
Kelod çapıq hipertrofikdən fərqli olaraq travmaya məruz qalmış sahədən də əhəmiyyətli 
dərəcədə kənara çıxır. Hipertrofik çapıqların forması günbəzəbənzər, keloidlərdə xətli; 
rəngi- normal və ya çəhrayımtıl qirmızı; səthi- hamar və parlaq; kosistensiyası- sərt və 
möhkəm olur.Keloid çapıqlarda toxumada kollagen liflər üstünlük təşkil edir, fibroblast-
lar isə olmur.
Dərinin keloid reaksiyasına konstitusional meyllilik daha çox avstraloid-neqroid 
irqinə aid şəxslərdə təsadüf olunur.
A.I- polipeptid zəncir; II - tropokollagen molekulları; III – protofibrillər; IV –kön-
dələn cızıqlarla görünən fibrillər; V – kollagen liflər.
B. Kolagen molekulunun spiral strukturu. Xırda açıq rəngli dairəciklər- qlisin; iri
açıq rəngli dairəciklər – prolin, ştrixlənmiş – hidroksiprolin.
C. Kollagen fibrillərin elektron mikrofotoqrafiyası x 130000. П – dövr.
Müalicə. Çapığın ilkin olaraq maye azotla dondurulması çapıq toxumasında əvvəlcə 
ödem yaradır, sonra isə toxumanın yumşalmasına və oraya triamsinolon asetonidin ( 10- 
40 mq) rahat yeridilməsinə imkan yaradır. Belə prosedurlar ayda bir dəfə aparılır. Bəzi 
hallarda çapıq toxumasının dərin krioterapiyası aparılır. Çapıqların cərrahi müalicəsi 
tövsiyyə edilmir, belə ki əməliyyatdan sonrakı defekt daha artıq çapıq toxuması ilə dolur.
ATEROMA
Ateroma (piy vəzisi kistası) adətən başın tüklü hissəsində,boyunda, alinda, büzdüm 
nahiyəsində, xayalıq dərisində yerləşir. Bu törəmə noxuddan toyuq yumurtası böyüklü-
yünə qədər, yumru formalı, bədən və ya sarımtıl rəngdə hərəkətli ola bilirlər. Ateroma-
lar adətən orta və yaşlı şəxslərdə əmələ gəlir. Bir qayda olaraq tək ətraf toxumalardan 

---

374
qalxan bərk və ya elastik konsistensiyalı tədricən böyüyən törəmə şəklində olaraq üzə-
rindəki dəri dəyişiksiz olur.Törəməni yandan basdıqda içərisindən pendirəbənzər kütlə 
və ya qatı südəbənzər maye xaric olunur. Bəzən ateromalar iltihablaşır, irinləyir, ağrılı 
olur və öz-özünə flüktasiya edir.
Differensiasiyanı furunkulla, lipoma ilə, yad cisim qranuleması, pannikulitlərlə 
aparmaq lazımdır.
Müalicə. Ateromanın müalicəsini cərrahi yolla piy vəzisinin kapsulasını xaric etmək-
lə aparırlar.