Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Klinik formaları
Adi forma. Elementlərin unilateral yerləşməsi səciyyəvidir. Dəri əlamətləri eritema-
dan və uzununa düzülmüş dartılmış papulyoz elementlərlə başlayaraq vezikulalara və 
pustulalara, sonradan qabıqla örtülmüş eroziyaya çevrilərək və bu sahələrdə bozum-
tul-qonur piqmentasiyalar əmələ gətirirlər. Yüngül hallarda proses 1-3 həftə ərzində 
reqressiya edir. Postherpetik nevralgiya (zədələnmiş sinir boyunca ağrı hissiyyatı və pa-
resteziyalar) 1 ilə qədər və daha çox qala bilər (xronik nevritin nəticəsi və sinirin çapıqlı 
dəyişikliklərinin olmasıdır).
Vezikulyar və eroziv elementlər ağzın, uşaqlıq yolunun, sidik kisəsinin selikli qişa-
sında əmələ gələ bilər (zədələnmiş qanqliyanın topoqrafiyasından və onun innervasiya 
zonasından asılı olaraq). Regionar limfadenitin inkişaf etməsi, müxtəlif hissiyyat növlə-
rinin dəyişilmələri və mimiki əzələlərin parezi mümkündür.
Abortiv forma: ödem, eritema, sinir boyunca papulyoz səpgilər, zədələnmə yerlərin-
də ağrılar.
Xoralı-nekroz forması. Ağır hallarda səpgilər xoralı və xoralı-nekroz xarakterini alır-
lar. Onların reqresiyası 1-1,5 ay davam edir.
Generalizə olunmuş forma qan xəstəlikləri, şiş (törəmələr) olan, kimyəvi terapiya 
alan şəxslərin bir qismində (2-4%) müşahidə olunur. Səpgilər çoxsaylı, bəzən birləşən 
papulyoz-vezikulyoz elementlər, lövhəciklər şəklində disseminasiya edərək dəri örtüyü-
nün böyük sahələrini əhatə edir.
Qanqrenoz forma şəkərli diabet, xora xəstəliyi olan şəxslərdə,yaşlı insanlarda daxi-
lində qanlı tərkibi olan vezikullar şəklində inkişaf edirək yerində qanrenizasiya sahələri 
əmələ gələrək çapıqlaşırlar. Bəzən kəskin simpatalgiyalar və qanqlionitlər (ürək fəaliy-
yətinin pozğunluqları, MBT-nun, sidik aktının pozulması və s. dəyişikliklər) inkişaf 
edir.
Oftalmoherpes. Buynuz qişa, konyunktiva, qüzehli qişa, siliar cisimcik zədələnərək 
işıqdanqorxma, blefarospazm, göz yaşının axması, görmə siniri boyunca ağrılar, üz, bo-
yun, başın tüklü hissəsi nahiyəsində səpgilər əmələ gəlir, meninqoensefalitin inkişaf et-
məsi müşahidə olur.
Oftalmoherpesin ağırlaşmaları: uveit, keratokonyunktivit, retinit, qlaukoma, ekzof-
talm, kirpiyin deformasiyası, gözün hərəki əzələlərinin və digərlərinin parezi (iflici).

---

162
Diaqnostika
Müsbət Tsank sınağı: Varicella zoster virus antigenlərinin düz immunflüoressensiya 
metodu ilə vezikulların möhtəviyyatında və onların dibindən götürülmüş qaşıntıda aşkar 
edilməsi; Varicella zoster-in hüceyrə kulturalarında aşkar edilməsi; daxili orqanların, ağ-
ciyərlərin, onurğa beyni və baş beynin EKQ, KT, MRT-si (onların patologiyasını istisna 
etmək üçün).
Histopatologiya
Epidermisin ödemi, malpigi qatının yuxarı hissələrində qovuqcuqlar, hüceyrələrin 
sitoplazmasının ballonlu degenerasiyası və distrofiyası, nəhəng çoxnüvəli hüceyrələr. 
Dermada neytrofillərlə cüzi infiltrasiya, eksositoza meyllik. Analoji dəyişikliklər baş 
beyin və onurğa beyninin strukturlarında və generalizə olunmuş infeksiya zamanı daxili 
orqanlarda da aşkar edilir.
Ağırlaşmalar. Səpgilərin qanqrenizasiyası, dəri örtüyünün böyük sahələrinin, daxili 
orqanların, MSS-nin, onurğa beyninin zədələnməsi ilə birlikdə infeksiyanın generaliza-
siya olması. Postherpetik nevralgiyalar, simpatalgiyalar, qanqlionitlər. İmmundepressi-
ya, şişlər zamanı residivlərin müşahidə olunması.