Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

ZƏHƏRLİ İLANLAR, MOLYUSKLAR, ZƏLİ VƏ 
AKTİNİYALARLA ZƏDƏLƏNMƏ
Zəhərli ilanlar. Ən təhlükəli ilanlar kobra, eynəkli ilan, gürzə, bəzi dəniz ilanlarıdır. 
Onların dişləməsi (əl- ayaq) yerli ağrı, ətrafların bəzən bədənə keçməklə artan şişməsi 
ilə müşaiyət olunur. Dişləmə yerində 2 qırmızımtıl nöqtəvarı yara aşkar olunur. Tezliklə 
onun ətrafında və selikli qişada rast gəlinən petexiya və ya hemorragiyalar əmələ gəlir. 
Ətraflar sianozlaşır və kəskin şişir, ümumi toksiki reaksiya baş verir. Bəzi hallarda kol-
laptoid vəziyyət olur.
Tropik ilan dişləyənlərin 15 %-ə qədəri ürək çatmamazlığı və tənəffüs mərkəzinin 
iflici səbəbindən 3-4 gündən sonra ölür.
Müalicə:
Yarım saat müddətində ilan zəhərini yaradan sormaq; ətrafları immobili-
zasiya etmək; kürəkarası nahiyəyə (20-100 ml) ilan zəhəri əleyhinə zərdab; adrenalin, 
kofein, kordiamin, efedrin; dişlənən yerin ətrafına novokain blokadası, orta dozada sis-
temlə kortikosteroidlər vurmaq lazımdır.
MOLYUSKLAR
Bəzi dəniz molyusklarının zəhər aparatı var,onlar dənizdə çimənlərdə yanıq, eroziya, 
lokal işemiya, sianoz, bədənin çox hissəsinə tez yayıla bilən keyləşmə əmələ gətirə bilər. 
Bəzi molyuskalarla təmas ölümlə nəticələnə bilər. Kalmara və midiyalarla təmasdan 
peşə allergik dermatitinin əmələ gəlməsi haqda məlumat var.

---

459
GİRUDİNOZ
Bu, durgun su hövzələrində, cəngəlliklərdə, yaş otun üzərində və bataqlıqda ayaq-
yalın gəzdikdə zəlinin dəriyə yapışması nəticəsində baş verir. Tibbi zəlinin dişləməsi az 
ağrılıdır. Çünki onun tüpürcək vəzisinin sekretində anesteziyaedici maddə var. Tropik 
zəlinin dişləməsi yanğı və kəskin ağrı verir. Gec sağalan və qanayan yara əmələ gəlir. 
İkincili infeksiyanın qoşulması nəticəsində abses və fleqmonalaşa bilər. Sensibilizasiyalı 
insanlarda urtikar, bulloz, nekrotik səpgilər və anfilaktik reaksiya ola bilər.