Dеtаllаrning ishlаsh lаyoqаti оmillаri vа uni tа’minlаsh аsоslаri. I. Mа`ruzа rеjаsi

Кursning maqsadi va vazifalari, uning boshqa fanlar bilan aloqadorligi 
Кursning maqsadi: turli mashinalar uchun bir xil bo’lgan detallarni hisoblashda va 
loyihalashda zamonaviy usullarni, qoidalarni takomillashtirish, muhandislik tafakkurini 
rivojlantirishdir (boltlar, gaykalar, vallar, tishli g’ildiraklar, muftalar va boshqalar). 
Кursning vazifalari: detallarning mashinadagi ishlash sharoitlarini hisobga olgan holda 
hisoblash va loyihalash malakalarini singdirish, materiallarni to’g’ri va aniq tanlash, detal 
rasmini, aniqlik darajasini va yuzaning ishlanish sifatini to’g’ri belgilash, bikrlikka, ustuvorlikka, 
ishqalanishga va yeyilishga, zanglashga bardoshlilik va chidamlilikka hisoblashni o’rgatishdir. 

---

«Mashina detallari» kursi matematika, fizika, nazariy mexanika, metallar texnologiyasi, 
materiallar qarshiligi, mashina va mexanizmlar nazariyasi, materialshunoslik, mashinasozlik 
chizmachiligi, iqtisod, sanoat dizayni va badiiy konstruksiyalash, metallar zanglashi kabi bir 
qator fanlarga chambarchas bog’likdir. 
Mashina va ularning detallariga hamda detal materiallariga qo’yiladigan talablar 
Mashinalarga quyidagi talablar qo’yilishi mumkin:
­ yuqori unumdorlik;
­ ishonchlilik va umrboqiylik;
­ boshqarishning va xizmat ko’rsatishning oddiyligi;
­ mashinani loyihalashga va uni tayyorlashga sarflangan mablag’ning tezda o’zini 
qoplashi;
­ o’lchamlarining kichikliga;
­ yaxshi tashqi ko’rinishga ega bo’lishi. 
Mashina detallariga esa ularning ish sharoitidan kelib chiqib quyidagi asosiy 
talablar qo’yilishi mumkin:
­ lozim bo’lgan mustahkamlik, bikrlik, ustuvorlik, issiqbardoshlik, titrashga va yeyilishga 
chidamlilik, zanglashga moyil emaslik, ishchanlik qobiliyatining mezonlariga javob berishi;
­ arzon va serob materialdan tayyorlanishi mumkinligi;
­ rasmi oddiy, ishlanishi qulay bo’lgan konstruksiyaga ega bo’lishi; 
­ yuqori ishonchlilikka ega bo’lishi.