Issiqqa chidamlilik (issiqbardoshlik). Mashina detallarining yoki konstruktiv tuzilmaniig berilgan harorat chegarasida berilgan xizmat muddati davomida ishlay olish qobiliyati issiqbardoshlik deyiladi. Detallarning ish vaqtida qizib ketishi xavfli va zararli
hodisadir, chunki bunday holda ularning mustahkamligi kamayadi, moylarning xossalari
yomonlashadi, harakatchan birikmalardagi tirqishlarning kamayishi yeyilishning oshishiga va
sinishga olib kelishi mumkii. Shuning uchun mashinalarni loyihalashda mashinada ish jara-
yonida hosil bo’ladigan issiklik miqdori Q mashinadan tashqi muhitga tarqaluvchi issiqlik
miqdoridan Q
1
, kichik yoki unga teng bo’lishi lozim. Bu holatni quyidagicha ifodalash o’rinlidir:
Q ≤ Q
1
Mashina detallarining issiqbardoshlikka hisobi ularning me’yoriy issiqlik maromini
ta’minlash uchun amalga oshiriladi.
Titrashga ustuvorlik. Кonstruktiv tuzilmaning rezonans sohalaridan yetarlicha uzoqdagi kerakli maromlar diapazonida ishlay olish qobiliyati uning titrashga ustuvorliga deyiladi. Tezlikning oshishi, detallarning yengillashuvi, konstruksiyaning noto’g’ri tuzilganligi, mashinalardagi
elastik elementlar xossalarining ish davomida yomonlashganligi, detallarga ta’sir etuvchi o’zgaruvchan
kuchlanishlar, mahkamlangan detallarning bo’shashib qolganligi titrashni vujudga keltirishi mumkin.
Bu holatlardagi titrashlar detallarning toliqish oqibatida ishdan chiqishiga olib keladi. Ma’lumki,
detalning xususiy tebranishlar chastotasi tashqi kuchlar oqibatida hosil bo’luvchi tebranishlar
chastotasiga mos kelganda rezonans hodisasi yuz beradi. Titrashga ustuvorlik masalalari asosan
«Tebranishlar nazariyasi» kursida o’rganiladi. Shuni qayd etish lozimki, titrashga ustuvorlik odatda
mashinalar yoki mashinalar tizimi uchun (qisqacha tizim) bajariladi.
Titrashni kamaytirish uchun uni vujudga keltiruvchi omillarni yo’qotish chora-
tadbirlarini ko’rish lozim. Mashina detallarining ishchanlik qobiliyati baholangavda, yuqorida
keltirilgan mezonlarning hammasiga ularni hisoblash shart emas, balki ma’lum detal uchun
asosiy hisoblangan mezonlarning biri yoki bir nechtasi baholansa etarlidir.
