Yagona umumiylik dialektikasi.Birinchidan, yagonalik va umumiylik qarama-qarshiliklar sanaladi. Yagonalik takrorlanmaslikka moyil, umumiylik boshqa narsalarda takrorlanishga moyildir.Ikkinchidan, umumiylik barqaror, yagonalik esa – o’zgaruvchan.Uchinchidan, yagonalik umumiylikdan boyroq, chunki o’z tarixiy xususiyatlariga ega.Ammo, umumiylik birlikdan chuqurroq, chunki narsaning mohiyati hisoblanadi.To’tinchidan, yagonalik va umumiylik ziddiyat bo’lishiga qaramasdan, ular birlikda mavjud. Umumiylik faqat ayrimlikda va ayrimlik orqali mavjud. Har bir umumiylik faqat qisman taxminan alohida obyektlarni qamrab oladi.Yagonalik - har doim umumiylikka olib boradigan munosabatda mavjud.Shunday qilib, misol uchun alohida olingan shaxs yagonalik hisoblanadi. Ammo, shaxsga nisbatan butun boshli bo’lgan jamiyatdan tashqarida shaxs mavjud bo’lmaydi. Shu bilan birga, jamiyat sinflardan, sinflar esa shaxslardan iborat. Ya’ni, umumiylik va yagonalik yagona obyektning ikki tomoni hisoblanadi.Yagona va umumiy dialektikani tushunish bilish faoliyatida ham, xususan, jamiyatning siyosiy tuzilishi bilan bog’liq hayotning amaliy masalalarini hal qilishda ham muhim.Mazmun va shakl.Mazmun va shakl.Mazmun –buobyektini tashkil etuvchi elementlar va jarayonlar majmui.Shakl – bu mazmun tuzilishi va tashkiliy qismidir. Shakl tashqi va ichki bo’ladi. Tashqi shakl mazmunning tashqi xususiyatlarini aks ettiradi, ichki shakl mazmunning tarkibiy tartibliligini ifoda etadi.Demak, misol uchun, huquq mazmuni hamma uchun majburiy bo’lgan, normativ aktlarda belgilangan ko’rsatmalar hisoblanadi. Huquq shakli esa bir tomondan uning ichki tuzilishi (standartlar, sohalar, soha tarmoqlari, muassasalar, va hokazo) (ichki shakl haqida gap borgan taqdirda), boshqa tomondan esa huquqiy manbalar, ya’ni huquqiy normalarni o’z ichiga olgan hujjatlar.Mazmun va shaklning o’zaro bog’liqligi.Shakl mazmun bilan belgilanadi, ammo, yuzaga kelganda, shakl nisbiy mustaqillikka erishadi.Mazmun bir tomondan shaklni belgilaydi, shaklni rivojlantirish uchun parametrlar va chegaralarni belgilab beradi. Shu bilan birga, shakl ham mazmuniga teskari ta’sir ko’rsatishi mumkin. U mazmunning rivojlanishiga hissa qo’shishi ham, va uni to’xtatib qo’yishi ham mumkin.Mazmun – o’zgaruvchan, shakl esa – barqaror. Shakl va mazmun ziddiyatlardir. Kurash davomida mazmun eski shaklini olib tashlaydi, lekin bir vaqtning o’zida yangi shakli mazmun tarkibidagi yangi elementlarning rivojlantirishga hissa qo’shadi.
