Dielektriklarning qutblanishi Qutblanish vektori

7.Elektrostatik maydon energiyasi

Elektrostatik maydon – potentsial maydondir, shuning uchun unga kiritilgan zaryadlar potentsial energiyaga ega bo‘ladilar.
q₁ va q₂ nuqtaviy zaryadlarning potentsial energiyalarini baholaymiz. Har bir zaryad, boshqa zaryad maydonida potentsial energiyaga ega bo‘ladi:
, , (7.1)
₁₂ - q₂ – zaryadning q₁ zaryad turgan joyda hosil qilgan potentsialidir,
₂₁ - q₁ – zaryadning q₂ zaryad turgan joyda hosil qilgan potentsialidir.
, (7.2)
shuning uchun
(7.3)
(7.4)
O‘tkazgich q - zaryadga, S – sig‘imga va  - potentsialga ega bo‘lsin. O‘tkazgich zaryadini dq ga oshiramiz. Uning uchun cheksizlikdan, (ya’ni = 0 bo‘lgan joydan) dq zaryadni o‘tkazgichga ko‘chiramiz. Bu holda bajarilgan ish
(7.5)
ga teng bo‘ladi, chunki
, (7.6)
Bajarilgan to‘la ish
, (7.7)
, (7.8)
Zaryadlangan kondensator energiyasi quyidagiga teng bo‘ladi:
_(7.9)
TEST SAVOLLAR
1. Qanday dielektriklar qutblangan deyiladi?
A) Tashqi elektr maydon bo’lmaganda dielektrikdagi molekulalarda musbat va manfiy zaryadlarning «og’irlik markazlari» mos tushadi va molekulalar dipol momentlari teng.
B) Tashqi elektr maydon bo’lmaganda dielektrikdagi molekulalarda musbat va manfiy zaryadlarning «og’irlik markazlari» mos tushmaydi va dipol momentlari noldan farqli.
C) Ularning kristall panjarasi qarama-qarshi zaryadlangan ionlardan tashkil topgan.
D) Tashqi elektr maydon bo’lmaganda ham, musbat va manfiy zaryadlarning «og’irlik markazlari» mos tushmaydi.

2.Qutblanish vektori nimani anglatadi?

A) Dielektrik molekulalarining dipol momenti.
B) Dielektrik ichidagi elektr maydon kuchlanganligi va elektr maydon ko’chish vektori orasidagi bog’lanish.
C) Dielektrikning birlik hajmdagi dipol momenti.
D) Dielektrikning qutblanish darajasi.

3.Dielektrik muhit uchun elektr ko’chish vektori formulasi

_A) B)
_{C) D)}

4. Qutblanmagan molekulalar uchun qutblanishning qaysi turi xarakterli:

A) Elektron yoki deformasiyali qutblanish
B) Orientasion yoki dipolli qutblanish
C) Ionli qutblanish
D) Hammasi

5.Qutblangan molekulalar uchun qutblanishning qaysi turi xarakterli.

A) ) Elektron yoki deformasiyali qutblanish
B) Orientasion yoki dipolli qutblanish
C) Ionli qutblanish
D) Hammasi

6.Nisbiy dielektrik singdiruvchanlik ε va dielektrik qabul qiluvchanlik orasidagi bog’lanishni ko’rsating.

A)
B)
C)
D)
7.2 sm li metalli sferik qobiqda 1μC li zaryad joylashgan. Sfera markazida maydon kuchlanganligi qanday?
A) 0 N/C B) 6 N/C C) 4 N/C D) 2 N/C
8.Elektrostatik maydon potensiali nima?
A) Maydonning o’rganilayotgan nuqtasiga joylashtirilgan nuqtaviy birlik musbat sinov zaryadi potensial energiyasining, shu zaryadga nisbatiga teng bo’lgan kattalik.
B) Maydonning energetik xarakteristikasi.
C) Maydon tomonidan, maydonning shu nuqtasida joylashganbirlik musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuchga miqdoran teng bo’lgan, va kuch ta’siri tomon yo’nalgan kattalik.
D)Birlik ,musbat sinov zaryadiga ta’sir etuvchi kuch.
9. vektor va ϕ potensial orasidagi bog’lanish formulasini aniqlang.
A) B)
_C) D)
10. Elektrostatik maydonning kuch chiziqlari deb nimaga aytiladi?
A) Kuchlanganliklari teng nuqtalarning geometrik o’rni bo’lgan egri chiziqlar;
B) Har bir nuqtasidan o’tkazilgan urinma zaryadning, shu nuqtasidagi tezlik vektorining yo’nalishiga moc keluvchi egri chiziqlar;
C) Potensiali teng nuqtalarning geometrik o’rni bo’lgan egri chiziqlar;
D) Egri chiziqqa o’tkazilgan urinmalar elektr maydon kuchlanganligi vektroriga mos tushadi;
11.Elektr maydonning bir jinslilik shartini ko’rsating.
A) Kuch chiziqlari yopiq;
B) Kuchlanganlik barcha nuqtalarda kattalik bo’yicha bir xil;
C) Kuchlanganlik barcha nuqtalarda yo’nalish bo’yicha bir xil;
D) Kuchlanganlik barcha nuqtalarda kattalik va yo’nalish bo’yicha bir xil;
12. Ekvipotensial sirt deb qanday sirtga aytiladi?
A) Musbat zaryaddan boshlanib manfiy zaryadda tugaydigan egri chiziqli sirt
B) Bir xil potensialli nuqtalarning geometrik o’rni bo’lgan egri chiziqli sirt;
C) Har bir nuqtasidan o’tkazilgan urinma elektr maydon kuchlanganligi vektoriga mos keluvchi egri chiziqli sirt;
D)Kuchlanganliklari teng nuqtalarning geometrik o’rni bo’lgan sirt;
13.DielektrikdaXBT tizimida nuqtaviy zaryadlarining potensial energiyasi:
A) B)
C) _D)
14. Yassi kondensator sig’imi formulasini aniqlang.
_A)
B)
C)
D)
15. Silindrli kondensator sig’imi formulasini aniqlang.
_A)
B)
C)
D)
16. Sferik kondensator sig’imi formulasini aniqlang.
_A)
B)
C) D)
17. Shar sig’imi formulasini aniqlang.
_A)
B)
C)
D)
18. Yakkalangan o’tkazgichning elektr sig’imi bu:

1. 
   O’tkazgich zaryadining uning potensialiga nisbati bilan o’lchanadigan fizik kattalik .
   
2. 
   O’tkazgich potensialining uning zaryadiiga nisbati bilan o’lchanadigan fizik kattalik.
   
3. 
   O’tkazgich zaryadining uning potensialiga ko’paytmasiga teng bo’lgan fizik kattalik .
   
4. 
   Potensillar farqining o’tkazgich zaryadiga nisbatiga teng bo’lgan kattalik.
   

19. O’tkazgichning elektr sig’imi nimaga bog’liq?

1. 
   O’tkazgich materiali va uning agregat holatiga.
   
2. 
   O’tkazgichning chiziqli o’lchami va geometrik shakliga.
   
3. 
   O’tkazgich materialining solishtirma elektr qarshiligiga.
   
4. 
   O’tkazgichning temperaturasiga.
   

₂₀. Yakkalangan o’tkazgich elektr sig’imi formulasini ko’rsatinig.
A)
B)
C)
D)
21. O’tkazgichning elektr sig’imi, unga boshqa o’tkazgichni yaqinlashtirsa qanday o’zgaradi?

1. 
   O’zgarmaydi
   
2. 
   Ortadi
   
3. 
   Kamayadi
   
4. 
   Faqat yaqinlashtrish vaqtida ortadi, keyin esa avvalgi holatiga qaytadi.
   

22. Yuzasini 2 marta, ular orasidagi masofani esa 6 marta kamaytirilsa, yassi kondensatorning elektr sig’imi qanday o’zgaradi?

1. 
   3 martakamayadi
   
2. 
   3 marta ortadi
   
3. 
   12 marta kamayadi
   
4. 
   12 marta ortadi
   

23. Quyidagi keltirilgan formulalardan qaysilari zaryadlangan kondensator energiyasini ifodalaydi?
_A) B)
_C) D)
24. Quyidagi keltirilgan formulalardan qaysi biri elektr maydon energiyasining hajmiy zichligini ifodalaydi?
A) B)
C) D)
25. Elektr sig’imi 2 marta kamaytirilsa, tok manbaiga ulangan kondensator energiyasi qanday o’zgaradi?

1. 
   2 marta kamayadi
   
2. 
   4 marta kamayadi
   
3. 
   2 marta ortadi
   
4. 
   4 marta ortadi
   

26. 2 μF sig’imli kondensator 100V li tok manbaiga ulanganda qanday zaryad oladi?
A) 2 ·10 ⁴ C B) 0,5-10⁸ C
C)200 C D) 50 C


27. O’zgaruvchan sig’imli kondensator zaryadlandi. Kondensator sig’imini 2 marta orttirib, uni tok manbaidan uzilganda, zaryadi qanday o’zgaradi?

1. 
   2 martaortadi
   
2. 
   4 marta ortadi
   
3. 
   2 marta kamayadi
   
4. 
   O’zgarmaydi
   

28. Yassi kondensator plastinkalari yuzasi 2 marta kamaytirildi. Kondensator sig’imi qanday o’zgargan?

1. 
   2 marta kamaygan
   
2. 
   O’zgarmagan
   
3. 
   2 marta ortgan
   
4. 
   4 marta kamaygan
   
5. 
   4 marta ortgan
   

29. Yassi kondensator plastinkalari orasidagi masofa 2 marta orttirildi. Kondensator sig’imi qanday o’zgargan?

1. 
   2 marta kamaygan
   
2. 
   O’zgarmagan
   
3. 
   2 marta ortgan
   
4. 
   4 marta kamaygan
   
5. 
   4 marta ortgan
   

30.Havoli kondensator sig’imi 10μF. Agar plastinkalar orasi dielektrik singdiruvchanligi =2 bo’lgan dielektrik bilan to’ldirilsa, bu kondensatorning sig’imi qanday bo’ladi?
A) 5 μF
B) 10 μF
C) 20 μF
D) 100 μF
31. Sig’imi 1 μF bo’lgan kondensatorni 100 V kuchlanishgacha zaryadlaganda, u qanday zaryad yig’adi?
A) 1000 C
B) 10 ^-4 C
C)10^-4 C
D) 10 C