Arka dorsal devre angular girus ve alt parietal korteksteki supramarjinal girus ve üst temporal girusun ön kısmını kapsamaktadır.Nöro görüntüleme kanıtlarının ışığında okumaya yeni başlayanlarda kendilerine yazılı metin verildiğinde dorsal akım ventral sisteme baskın geldiği düşünülmektedir.Becerikli okuyucularda ise bu dorsal akım tanıdık kelimelere nazaran uydurma kelimeler ve düşük frekanslı kelimeler okunurken baskın çıkmaktadır.Sol hemisfer üst temporal korteksindeki kan akışının verilen ortografik görevdeki davranışsal doğruluk ve çocuklukta belge ile desteklenmiş okuma yeteneği ile bağlantılıdır,angular girustaki kan akışı tespit edildiğine göre çocukluktaki okuma becerisi ile ters orantılıdır.Bu kanıtlar bu dorsal akım alanlarının grafem-fonem çözümleme ve bu ortografik ve fonolojik sunumların ilgili morfolojik ve semantik karşılıkları üzerinde haritalandırmasını içeren yavaş kurallı okuma ile bağlantılı olduğunu göstermektedir.
OKUMA YOLLARI
Arka devredeki ventral akım lateral extrastriate korteks ve sol oksipito temporal bağlantıyı içermektedir.Yetenekli okuyucularda bu akım uydurma sözcüklerden ziyade tanıdık kelimelerle özellikle de telaffuzu zor uydurma sözcüklerden ziyade telaffuzu kolay olanlarla daha güçlü bir şekilde aktive olmaktadır.Okumayı erken sökenlerde ilk başta verilen okuma talimatının ardından ventral akım içerisinde yüksek faaliyet görülmektedir.Bu hususlar birlikte ele alındığında veriler otomatik kelime tanımada ventral akımın önemini ortaya koymaktadır.Bu artış neticesinde okuma yeterlilikleri de orantılı şekilde yükselmektedir(Shaywitz 2002)
SÖYLEV:Kompleks dilbilimsel uyarıcılar incelenirken kullanılan yaklaşımlar iki kampta toplanmaktadır:biri,birbiriyle ilişkili söylev ve anlatıların anlaşılabilmesinde etkisi olan süreçleri araştırır,diğeri ise bireylerin bu söylevlerin içerdikleri ahlaki tema gibi belirli özellikleri nasıl anladıklarını inceler(Gernsbacher ve Kaschak 2003).
SÖYLEV
Cümlelerin okunması esnasında,sağ frontal bölgeler etkili olsa da pasif hikaye dinleyiciliği(Tzoruio 1998)üst temporal girus ve sol orta temporal girustaki faaliyet ile ilişkilidir.(Robertson 2000)Sağ hemisfer söylevlerin işlenmesinde önemli rol oynamaktadır.
Katılımcılar başlıklı ya da başlık verilmemiş hikayeleri okurken başlık verilmiş hikayeler esnasında sağ hemisferdeki faaliyetin daha güçlü olduğu görülmüştür ki bu da bu hemisferin,anlatıyla bağdaşık hareket ettiğini önermektedir.Ayrıca sağ hemisferin,kişiler,sadece pasif olarak dinlerken değil,ilişkili kelimelerden anlam çıkarmaya çalışırken faaliyete geçtiğini öne sürmektedir.Kişiler metatorforlara,ironilere ve soyut kelimelere anlam vermeye çalışırken de sağ hemisfer faaliyet göstermektedir(Bottini 1994).
SÖYLEV
Sağ hemisfer söylevdeki temaların algılanması ile de harekete geçer.Yapılan bir PET çalışmasında,katılımcılar Ezop’un masallarını okur ve karakterlerin doğası ya da ahlaki tema hakkındaki soruları yanıtlar(Nichelli 1995),Faaliyet aslında hikayelerin anlaşılması ve hatırlanmasına bağlı olsa da,ahlaki konulardaki faaliyet sağ alt frontal girusta ve orta temporal girusta görülmektedir
Üretim ve kavrama esnasında faaliyet gösteren kısımlar
ANLATI ÜRETİMİ
ANLATIYI KAVRAMA
OKUMANIN NÖROPSİKOLOJİK DEĞERLENDİRMESİ:DİSLEKSİ
Afazide olduğu gibi sosyal olarak etiketlendirilen bozukluk(okuma bozukluğu) 2 ana başlık altında toplansa da birçok alt bölüm içermektedir:Edinilmiş disleksi ve gelişimsel disleksi
EDİNİLMİŞ DİSLEKSİ:Önceden okuma becerisine sahip bireylerde meydana gelen beyin hasarının takibinde oluşan okuma bozukluğu olarak tarif edilir.Klasikleşmiş bir yazıda Marshall ve Newcombe paraleksiler ile(konuşma hataları) tanımlanan 3 tip edinilmiş disleksi belirtmiştir.Bunlar görsel disleksi(hastalar dug’ı bug olarak okumak gibi görsel hatalar yapar),derin disleksi(hastalar semantik esaslıdır,yani little’ı small olarak okumak gibi) ve yüzeysel disleksi(hastalar kelimeleri yanlış seslendirme eğilimindedirler,yacht kelimesi yakt olarak okunabilir ve telaffuz edilebilir).
GÖRSEL KELİME FORMLU DİSLEKSİ
Görsel kelime formlu diskleksi:Bu kişiler sözcükleri hemen tanıyamazlar ancak sözcükteki harfleri tanıyacak yeterli zaman verildiğinde sözcüğü doğru okuyabilirler.En ciddi halinde tek tek harflerin tanınmasında zorluk yaşanır bu tür disleksisi olan hastalar ‘mat’ kelimesi sunulduğunda ‘c,a,t…cat’olarak yanıt verebilir.Bu kişiler gerçekte yazılı harfler yerine algıladıkları harfleri temel alarak okur.Speedie bu disleksinin normalde kelime formlarının tanınmasında etkili sol hemisferin angular girusu ve görsel girdi sistemi arasında bağlantısızlıktan kaynaklandığını önermektedir.Bu bağımsızlığı gidermek için hasta korunmuş sağ hemisferdeki görsel ve algısal fonksiyonlara güvenmektedir.Sağ hemisfer harfleri belirlediğinde korpus kollosum üzerinden bilgi sol hemisferdeki konuşma alanlarına gönderilir,harflerin seslerine erişir ve hasta seslendirilen kelimeyi duyar ve tanır
FONOLOJİK DİSLEKSİ
Fonolojik disleksi:Uydurma kelime ve anlamsız kelimelerin okuma bozukluğudur.Bu kelimeler yazıdan sese geçen(gözle okuma)direk leksikal yöntem ile okunamamaktadır.Bu yöntem süreci belirler bu arada okuyular,bilinen kelimeleri tanıdık harf dizileri olarak görsel anlamda tanır.Aynı kelime ile karşılaştıkça ‘görsel kelime tanıma birimi’ oluşturulur böylece zihinsel sözlükte kelimenin manası(semantik sunum)belirlenir.Açık olarak görülmektedir ki,daha önce hiç görülmemiş kelimeler için leksikal girdi bulunmamaktadır.Bu nedenle okuma grafem-fonem tercümesine dayanır.Yazıdan sese doğru grafem-fonem yolu kelimelerin,hece ses benzerliklerini temel alarak ‘seslendirilişi’olarak kavramsallaştırılabilir.Neticede oluşan akustik sunumlara bakıldığında bireylerin işitsel kelime tanıma sistemi kelimenin okunmasından ziyade duyulmasıyla tanıyabilmektedir.Bu yöntem takip edildiğinde,kelimeler ve mana taşımayan kelimeler,daha önce karşılaşılmış olsa da olmasa da okunabilmektedir.
