Dilrabo elmuratova nodira misirova

O bro‘ orttira olish qobiliyati -
o'quvchilarga bevosita emotsional - irodaviy 
I i'sir ko'rsatishdir. O bro‘ uning fanni yaxshi bilishi, tushuntira olishi, rag‘batlantira 
olishi, jazolay olishi(odil), mexribonligi, o ‘quvchini tushunishi, muomalasi va 
incxnati bilan shakllanadi. Uning qalbi samimiy, pok, halol bo‘!mog‘i shart.
To'e'ri muomala aila olish qobiliyati -
o ‘quvchilar qalbiga to‘g ‘ri yo‘l topa 
nlishini belgilovchi muomala, munosabatlar yig‘indisi deyish mumkin. Undan 
o'qituvchining muomalasi samarasini o ‘quvchi shaxsiga hurmati belgilaydi desak 
to'g‘ri bo‘ladi.
Oldindan ко ‘ra bilish qobiliyati
- o ‘z va o‘quvchilar harakatining, faoliyatining 
oqibatini ko'ra bilishni, oldindan ilg‘ay olishi, bilishi, ya’ni pedagogik ko‘ra bilishi 
riazarda tutiladi. Masalan, ikki o‘quvchi janjallashgan paytda qaysi birining 
aybdorligini aniqlash va hokazo.
Diaaatni taasimlav olish qobilivati-o‘ahu\ch\
uchun diqqatning barcha 
xususiyatlari - haimi, kuchi. kuchuvchanligi. safarbarligi. tezligi kabiliming taraqqiy 
ctishi bilan izohlanadi. Eng muhimi o‘qituvchi doimo pedagogik faoliyatida o ‘zi 
bajarayotgan (bayon qilayotgan fikr, so‘z, g ‘oya) ishiga va uni tinglayotgan 
o'quvchilaming butun hatti-harakatlari, holatlariga o ‘z diqqatini taqsimlay olishga 
e ’tiborini qaratmog‘i shart. Buning uddasidan chiqa olmasa, haqiqiy o ‘qituvchi bo‘la 
olmaydi. U xohlagan vaqtda to'xtashi va xohlagan vaqtda o ‘z faoliyatini davom etishi 
shart.
Та 'sir ко ‘rsata olishi qobiliyati-
bu qobiliyat o'qituvchining eng asosiy 
qobiliyatidir. U ta’sir ko'rsatishi uchun o'quvchisini va o ‘sha paytdagi o'quvchining 
holatini, qalbini yaxshi bilm og'i darkor. 0 ‘qituvchi o'quvchiga ta’limiy-tarbiyaviy 
ta’sir ко‘rsata olmasa, uning barcha harakatlari zoya ketadi. O'qituvchi iloji boricha 
ijobiy tomondan o'quvchiga ta’sir ko‘rsatsin. YOmon ta’sir ko'rsatsa, albatta uni 
yo'qotishni keyinchalik amalga oshirishi kerak bo'ladi.
Yuqoridan ta’kidlab ko'rsatilgan boshqa qobiliyatlarni ham o'qituvchi 
0
‘zida 
shakllantirishi uning pedagogik faoliyatini samarali olib borishni ta’minlovchi 
shartlardan sanaladi. Bu shartlami 
0
‘qituvchi nazariy jihatdan anglashi hamda 
amaliyotda kamchilikiarsiz ya’ni pedagogik qoidalar asosida q o ila y olishi nihoyatda 
muhim.
Tarbiyachining mahoratini (mukammalligini) tubandagilar tashkil etadi: Turli 
pedagogik sharoitda (vaziyat) jam oa va ayrim 
0
‘quvchilar dunyosida sodir bo‘lgan 
voqealarni to ‘g ‘ri qabul qilish ko'nikmasi; “maqsad-vosita-natija” lami taqqoslab 
tahlil qilish ko‘nikmasi; talab qilish va ishontira olish ko‘nikmasi; tezda mo‘ljalni 
olish va diqqatni yo'naltira olish ko'nikmasi; bolalar bilan o'ynay olish qobiliyati; 
vaziyatga har tomonlama to‘g‘ri baho berish ko‘nikmasi;rang-barang pedagogik 
asoslaridan (dalillar) eng muhimlarini ajrata olish ko‘nikmasi; tasodif dalildan 
asosiysini aniqlash ko‘nikmasi; bir va har xil vaziyatlarda ta ’sir ko'rsatishning turli-
53

---

tuman usullaridan foydalanish k o ‘nikmasi; o ‘z kayfiyati, hissiyoti, gapi (harakatlari), 
yuz (aft), harakatlarini aniq ko ‘rsata olish malakasi.