Dilrabo elmuratova nodira misirova

0 ‘qituvchining tarbiyaviy ish mahorati - jam oaning va jam oadagi
alohida ta la b a la m in g intellektual, aqliy, estetik, m ehnatsevarlik va boshqa
sifatlarni rivojlantirishdir.
Bu maqsadlarga erishish uchun tarbiyachida quyidagi malaka va ko'nikmalar 
boMishi zarur: talabalarga nisbatan talabchanlik va ishonch, tez muloqotga kira olish, 
qiyinchilik vaqtida yordam bera olish, talabalar bilan maslahatlasha olish, 
kuchsizlarni himoya qilish, har bir talabadagi ijobiy sifatlarni topish va 
munosabatlarda 
shu 
sifatdan 
foydalanish, 
talabalami 
«Sevimli» 
va 
«Sevilmagan»larga boMmaslik, 
xudbinlik, laganbardorlik, nopoklikka qarshi 
kurashish, talabalarda axloqiy yo‘nalish!ami rivojlantirish.
0 ‘qituvchi tarbiyaviy ish mahoratining yana bir ta’rifi quyidagicha: 
tarbiyaviy ish mahorati - talabalaming o ‘quv, o ‘yin, mehnat va dam olish 
faoliyatlarini to ‘g‘ri, unumli va samarador tashkil etishdir.
Tarbiyachi mahorati o ‘zaro bogMangan uchta tizim tarmogMdan tuzilgan: bu
- texnologik, ijtimoiy-psixologik (ya’ni munosabatlar) va estetik.
Tarbiyachi ish mahoratining texnik tomoni. Bu talabalaming ommaviy 
faoliyatini, kollejdagi hayotlarini (o‘z-o‘zlarini boshqarishlarini) tashkil etish.
Talabalaming 
mustaqil 
ravishda 
navbatchilik 
qilishlari, 
kollej 
va 
auditoriyadagi tartib va intizomni nazorat qilishlari, kollejda shanbalikni tashkil 
etishlari, har xil tadbirlami mustaqil o‘tkazishlari. Tarbiyachilar talabalaming bu 
ishlarini rejalashtirishda, o ‘tkazishda maslahatchi rolini bajaradilar. 0 ‘qituvchining 
roli boshqaruvchi, buyruq beruvchi emas, balki o‘tkazilayotgan tadbirlarning bevosita 
ishtirokchisi sifatida talabalarga yaqindan yordam berishi lozim.
Ammo, koliejlarimizda yuqori ko‘rsatkichlar ko‘rsatish uchun, hisobotlar 
uchun ko‘pdan-ko‘p tadbirlar o‘tkaziladi. Buning foydadan ko‘ra zararli tomonlari 
ko‘proq. Shuni ta ’kidlash zarurki, tarbiyachilaming ish natijalari ularning 
tarbiyalanuvchilar bilan qay tarzda, qay shaklda, qanday ruhiy holatda muloqot 
qilganiga bogMiq. Muammoning ijtimoiy psixologik tomoni shundan iboratki, tarbiya 
har doim ijtimoiy mohiyat kasb etib, psixologik jihatdan o‘ziga xos tayyorgarlikni 
taab qiladi.
Kollejlarda o'tkaziladigan har bir tadbir oldindan yaxshilab har tomonlama 
o‘ylangan, rejalashtirilgan boMishi kerak. Auditoriyada va kollejda o'tkaziladigan 
tadbirlar jarayoni uch bosqichda amalga oshiriladi:
1. Rejalashtirish;
2. 0 ‘tkazish;
3. Tahlil qilish.
65

---

R e ja lash tirish d a talabalarni o ‘tkaziladigan tadbirga qiziqtirish va talabalarda 
m otivlar hosil qilinadi. Tarbiyachi pedagog talabalar bilan birgalikda tadbirning 
dastlabki rejasini ishlab chiqadi.
0 ‘tkaziladigan tadbirning har qism iga aniqlik kiritilib, unga javobgar 
talabalar tayinlanadi.
Bu sohada pedagogga rejissyorik, aktyorlik mahorati kerak bo‘ladi. 
Tadbirning yakuniy rejasida: Kimlar? Qachon? Qaerda? Qanday? Tarzdagi 
savollargajavob beriladi.
0 ‘tk azish
bosqichida asosiy ish kichik guruhchalarda boshqariladi. Har bir 
soha, uchun javobgar talabalar orasida o ‘zaro til topish, kelishuv va moslik 
m avjudligi tadbirning samaradorligini ta ’minlaydi. Bunday psixologik muhitni 
tashkil etish esa talabaning, tarbiyachining mahoratiga bog‘liq. Tadbir jarayonida 
talabalar orasida o ‘zaro yordam, musobaqa, qoloqlarga yordam, ilg‘orlam i 
rag'batlantirish talabalarning faolligini oshiradi.