Diplom iŞİ 2015 MƏMMƏdova nəRMİn azərbaycan döVLƏT

Komvol Yun Parçaların Keyfiyyətinin ekspertizası
. 
17 
asılı olaraq toxuculuq dəzgahları bir və çox çelnoklu dəzgahlara ayrılır. Çoxsaylı 
çelnoklu toxucu dəzgahları müxtəlif rəngli arğac saplarından rangli parça 
toxunuşunda işlədilir. Habelə, jakkard maşınlarından istifadə etməklə, mürəkkəb iri 
naxışlı parça istehsal olunur. 
Kostyumluq parça istehsalında müxtəlif toxunma növlərindən istifadə olunur 
ki, bunun da nəticəsində parçanın quruluşu, parçanın eni müəyyən uzunluğa (10 
sm) düşən sapların miqdarı, toxunuş naxışları formalaşdırılır. Istənilən quruluşa 
malik parça almaq üçün toxunma prosesində əriş və arğac saplarının dartılma 
dərəcəsi, əriş sapının hərəkət sürəti, remizkanın sayı, onların yerdəyişmə 
ardıcıllığı, habelə digər texnoloji şərtlər nizamlaşdırılır.
Ümumiyyətlə, toxunuş növləri sadə və ya boş toxunmalara, xırda naxışlı, 
mürəkkəb və irinaxışlı toxunmalara bölünür. Qeyd etmək lazımdır ki, parçaların 
əksəriyyəti istehlak xassələrinin formalaşdırılmasında toxunma növlərinin həlledici 
rolu vardır. Sadə toxunmalara polotno, sarja və atlas toxunmaları aiddir. Bunların 
içərisində ən geniş yayılanı polotno toxunmasıdır ki, kostyumluq parçaların 
istehsalında geniş istifadə olunur. Bu toxunuşda bir əriş və bir arğac sapı iştirak 
edir ki, parçanın üzərində şahmata bənzər naxış yaranır. Parçanın üzü və astarı eyni 
görünüşə və hamarlığa malikdir. Belə toxunuşda parçanın üzü arğac sapından 
ibarət olduğundan parça qaba olur, yüksək davamlılığa malikdir. Uzanmaya, 
cırılmaya və sürtünməyə qarşı davamlı olur. 
Diaqonal toxunma növü parçanın üzərində soldan sağa relyef naxışı yaradır. 
Bu xətlərin dönmə bucağı parçanın sıxlığından asılı olaraq az və çox da ola bilər. 
Belə halda parçanın fiziki-mexaniki xassələri də dəyişilə bilər. Bəzi növ parçaların 
(kostyumluq və donluq) toxunmasında mürəkkəb toxunma növlərindən də istifadə 
olunur. Belə parçalara qalın, nisbətən ağır çəkili, mexaniki cəhətdən dözümlü 
parçalar hesab olunur. Bu parçaların üz və astar tərəfləri toxunmadan asılı olaraq 
fərqlənir və hətta rəngli naxış da görsənir. Parçanın üzü və astarı üçün müxtəlif növ 
ipliklərdən istifadə olunur ki, nəticədə parçanın sıxlığında dəyişiklik 
yaratmaqlamexaniki xassələrin müəyyən istiqamətdə dəyişdirilməsinə nail olunur. 

---