Dövlət imtahanı Sənayenin təşkili və idarə olunması

33. Pul tədavülü və pul sistemi.
Pul sistemi hər bir ölkədə tarixən formalaşmış və dövlət tərəfindən qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş pul tədavülünün təşkili formasıdır.
Pul və pul tədavülü olmadan bazar mümkün deyil. Sonuncu əmtəə və xidmətlər dövriyyəsini əhatələyən pul hərəkətidir. Pul tədavülü əmtəə və xidmətlərin alqı-satqısına, həmçinin maliyyə bazarının hərəkətinə xidmət edir.
Pul sisteminin ən mühüm elementləri cədvəldə verilmişdir.

Milli pul vahidi	Ölkədə vahid kimi qəbul olunmuş və əmtəə və xidmətlərin qiymətinin ifadə edildiyi pul ölçüsü (rubl, dollar, frank və b.)
Qiymətlərin miqyası	Ölkədə pul vahidi qismində qəbul olunmuş pul me-talının və həmin vahidin hissələrinin çəki ilə miq-darı
Pullarm emissiya sistemi	Pul və qiymətli kağızlar buraxan qurum; pulların tədavülə qanunla təsbit olunmuş buraxılması qaydası
Pulun formaları	Əmtəə tədavülünün sabitliyini təmin etməyə qabil olan və nağd dövriyyədə qanuni tədiyə vasitəsi olan ümumi ekvivalentin müəyyən tipində əşyalasdırılmış mübadilə dəvəri
Valyuta pariteti	Digər valyutalarla nisbəti
Pul sistemi institutları	Pul tədavülünü tənzimləyən dövlət və qeyri-dövlət müəssisələri
Tədavüldəki pul kütləsinin strukturu	Nağd və nağdsız pullar, müxtəlif dəyərli kupyurların həcmi arasında nisbət; hesablaşmaların rahatlığı bundan asılıdır
Kassa intizamı qaydası	Kassa vasitəsilə həyata keçirilən pul hesablaşmalarının ümumi həyata keçirilmə qaydaları və onlar üzərində nəzarətin təmin edilməsi prinsipləri (ilkin nəzarət banklara həvalə olunur)

Tədavüldə olan pulların növündən asılı olaraq üç pul tədavülü sistemi fərqləndirilir:

•əmtəə pul sistemləri, əmtəə pullarından - alıcılıq qabiliyyətləri onların əmtəə dəyərlərinə əsaslanan real əmtəələrdən istifadə edirlər. Əmtəə pullarının fərqli xüsusiyyəti onların pul kimi qiymətinin əmtəə kimi qiyməti ilə eyni olmasındadır. Özü də bu pullar daxili qiymətliliyə, yəni mühüm istehlak xüsusiyyətlərinə malikdirlər. Yüksək inflyasiya şəraitində bu hətta araq, siqaret və s. də ola bilər;
•metal pulların tədavül sistemi, bu zaman tam dəyərli qızıl və gümüş pullar tədavüldə olur, kredit pulları isə pul metalma (külçə və ya sikkə) sərbəst dəyişdirilir;
•kredit və kağız pullarm tədavül sistemi, bu zaman qızıl tədavüldən sıxışdırılmış olur və buna görə də kredit və kağız pullar qızıla dəyişdirilə bilmirlər. Fidutsiar (etibara əsaslanan) pul tədavülü sistemi tətbiq olunmağa başlayıb.