EĞİTİMCİleri İÇİn eğİTİm rehberi

KONU: HAVALE 
 
SÜRE: 15 dk 
 
AMAÇ: Havale geçiren kişiye ilk yardım uygulama 
 
ÖĞRENİM HEDEFLERİ 
 

 
Havalenin tanımını söyleyebilme. 

 
Havalenin nedenlerini sayabilme. 

 
Nedenlerine göre havale çeşitlerini söyleyebilme. 

 
Havale geçiren bir kişiye  ilk yardım müdahalesi yapabilme. 
   
YÖNTEM 
 

 
Soru-cevap 

 
Anlatma 

 
Uygulama 
 
ARAÇ GEREÇ VE MATERYAL 
 

 
Dizüstü bilgisayar  

 
Projeksiyon 

 
Perde 

 
Flipchart 
 
ETKİNLİKLER 
 
Isınma: 
     Havale ile ilgili saydam gösterilerek  ne olduğu konusunda grup ile tartışılır. 
Giriş: 

 
Konunun amaçları açıklanır. 

 
Katılımcılara havale ile ilgili deneyimleri sorularak paylaşılır. 
İşleniş : 

 
Katılımcılardan havalenin tanımını yapmaları istenir. Ve eğitici tarafından daha 
önceden hazırlanan saydamla tanım verilir. 

 
Havalenin nedenlerinin ne olduğu eğitimci tarafından söylenir. 

 
Havalenin çeşitleri eğitici tarafından önceden hazırlanan slaytta gösterilir. Havale 
geçiren bir kişiye yapılacak ilk yardım uygulamaları eğitici tarafından açıklanır. 
 
ÖZET 
     Amaçlar doğrultusunda bazı önemli noktalar işaretlenir. 
 
DEĞERLENDİRME 

 
Havale nedir tanımlayınız.? 

 
Havalenin nedenleri nelerdir? 

 
Havale çeşitleri nelerdir söyleyiniz? 

 
EĞİTİCİ NOTLARI 
 
Havalenin tanımı 
 
Vücudun adale yapısında kontrol edilemeyen kasılmalardır. Sinir merkezindeki bir tahriş 
(iritasyon) Yüzünden beyinde elektriksel boşalmalar sonucu oluşur. 
 
Havale nedenleri nelerdir? 
 

 
Beyinde yaralanma. 

 
Beyinde enfeksiyon. 

 
Bazı hastalıklar. 

 
Yüksek ateş. 
 
Nedenlerine göre havale çeşitleri nelerdir? 
 
Ateş nedeniyle oluşan havaleler 
Herhangi bir hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38 C nin üstüne çıkmasıyla oluşur. Genellikle 
6 ay ve 6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır. 
 
Ateşli havalede ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Öncelikle hasta ıslak havlu yada çarşafa sarılır. 

 
Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında bir küvete sokulur. 

 
Tıbbi yardım istenir.  
 
Sara krizi (epilepsi) 
 
Kronik bir hastalıktır. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da bazı belirtilerle 
tanınır. 
 
Belirtiler: 

 
Hastada var olmayan koku alma, adale kasılması vb. ön haberci denilen belirtiler olur. 

 
Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır. 

 
Yoğun ve genel adale kasılması görülür. 10-20 saniye kadar nefesi kesilir. 

 
Dokularda ve yüzde morarma gözlenir. 

 
Ardından kısa ve genel adale kasılması görülür. Sesli nefes alma, aşırı tükürük  
    salgılanması, altına kaçırma 

 
Hasta dilini ısırabilir, Başını yere çarpıp yaralayabilir. Aşırı kontrolsüz hareketler  
    gözlenir. 

 
Son aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu hali vardır. 
 
Sara krizinde ilk yardım: 
 

 
Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır. (Örn. Trafik kesilmelidir.) 

 
Kriz kendi sürecini tamamlamaya bırakılır. 

 
Hasta bağlanmaya çalışılmamalıdır. 


 
Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmamalıdır. 

 
Yabancı herhangi bir madde kullanılmamalıdır. 

 
Kendisini yaralamamasına dikkat edilir. 
-Başın altına yumuşak bir materyal konulur. 
-Yaranabileceği şeyler etraftan kaldırılır. 

 
Sıkan giysiler gevşetilir. 

 
Kusma karşısında tetikte olunmalıdır. 

 
Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir. 

 
Tıbbi yardım istenir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
KONU: ZEHİRLENMELER 
 
SÜRE: 30 dk. 
 
AMAÇ: Zehirlenmelerde ilk yardım uygulama. 
 
ÖĞRENİM HEDEFLERİ 
 

 
Zehirlenmenin tanımını söyleyebilme. 

 
Zehirlenme yollarını ve çeşitlerini söyleyebilme. 

 
Sindirim yoluyla zehirlenme belirtilerini söyleyebilme. 

 
Sindirim yoluyla zehirlenmede ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme. 

 
Solunum yoluyla zehirlenmenin belirtilerini söyleyebilme. 

 
Solunum yoluyla zehirlenmede ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme. 

 
Deri yoluyla zehirlenmenin belirtilerini söyleyebilme. 

 
Deri yoluyla zehirlenmede ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme. 

 
Zehirlenmede temel ilk yardım uygulamalarını söyleyebilme.  
 
YÖNTEM 
 

 
Anlatma 

 
Soru-cevap 
 
ARAÇ GEREÇ VE MATERYAL 
 

 
Dizüstü bilgisayar  

 
Projeksiyon 

 
Perde 

 
Flipchart 

 
Yazılı vaka 
 
ETKİNLİKLER 
 
Isınma: 
Yanında ilaç kutusu olan ve yatan kişiyi gösteren vb. slayt gösterilir. 
Giriş: 
Dersin konusu ve amaçları açıklanır. Katılımcılara zehirlenme ile ilgili deneyimleri sorularak 
paylaşılır. 
İşleniş: 

 
Zehirlenmenin tanımı sorulur. Slayttan okunarak açıklanır. Eksiklikler tamamlanır. 

 
Belirtilerin neler olabileceği gruba sorularak cevaplar flipcharta yazılır. Önceden 
hazırlanan saydam gösterilerek açıklamalar yapılır. 

 
Zehirlenmede temel ilk yardım uygulamaları açıklanır. 

 
Zehirlenme yolları açıklanır. Katılımcılara örnek vaka verilir. 2 dk süre ile düşünmeleri ve 
sorulara cevap vermeleri istenir süre sonunda cevaplar alınarak tartışma yapılır. 

 
Sindirim, solunum ve deri yolu ile zehirlenmede ilk yardım uygulamaları açıklanır. 
 

ÖZET 
 
Amaçlar doğrultusunda sorular sorularak özet yapılır. 
 
DEĞERLENDİRME 
 

 
Zehirlenme nedir? Açıklayınız. 

 
Sindirim yoluyla zehirlenmelerin belirtilerini ve ilk yardım uygulamalarını söyleyiniz? 

 
Solunum yoluyla zehirlenmelerin belirtilerini ve ilk yardım uygulamalarını söyleyiniz? 

 
Deri yoluyla zehirlenmelerde ilk yardım uygulamaları nelerdir? 
 
ÖRNEK VAKALAR 
 
Vaka:1 
 
Serpil arkadaşları ile sinemaya gidecekti. Giyinmeden önce bir duş almak için banyoya  
giderek şofbeni yaktı. Şarkı söyleyerek duş yapmaya başladı. Bir süre sonra kendini fena 
hissederek bayıldı. Annesi Serpilin sesini uzun süre duyamayınca endişelenerek seslendi. 
Ancak cevap gelmedi. Banyoya girdiğinde onu yerde baygın yatarken buldu. Hemen üstünü 
havlu ile örterek karşıda oturan hemşireyi yardıma çağırdı. Hemşire hemen yaşam bulgularını 
aldı solunum yoktu hemen solunuma başladı. 
 
Tartışma soruları: 
 
1.
 
Bu vakada sorun nedir? 
2.
 
Hemşire doğru davrandı mı? 
3.
 
İlk yardımcı olarak neler yapılmalıdır? 
 
Vaka: 2 
 
3 yaşındaki küçük levent annesi iş yaparken banyoya girdi. Orda bir şişe gördü ve gazoz 
zannederek içti ama tadı çok çirkindi. Ağzı bir tuhaf olmuştu ağlayarak annesine koştu ve 
ağzını yıkamasını istedi. Annesi durumu farkedince hemen parmağını Leventin boğazına 
sokarak Kusturmaya çalıştı bu arada karşı komşuyu çağırdı. Levent kusmuştu ancak akşam 
solunumu bozularak fenalaştı. 
 
Tartışma soruları:  
 
1.
 
Bu vakada sorun nedir? 
2.
 
İlk yardım doğru yapıldı mı? 
3.
 
Siz olsaydınız neler yapardınız? 
 

EĞİTİCİ NOTLARI 
Zehirlenme nedir? 
 
Vücuda toksik bir maddenin girmesi ile normal fonksiyonlarının bozulmasıdır. 
Vücudun  yaşamsal  fonksiyonlarına  zarar  verebileceğinden  vücuda  giren  her  türlü  maddenin 
toksik olduğu varsayılır. 
 
Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir? 
 

 
Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal. 

 
Sinir  sistemi  bozuklukları:  Bilinç  kaybı,  havale,  rahatsızlık  hissi,  hareketlerde 
uyumsuzluk. 

 
Solunum sistemi bozuklukları: Nefes darlığı, morarma, solunum durması. 

 
Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız, bozukluğu, kalp durması. 
 
Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? 
 
Zehirlenme yolları üç grupta toplanır.  
 
Sindirim yoluyla: en sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler 
genellikle ev yada bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, 
ilaç ve aşırı alkoldür. 
 
Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum  yolu ile alınmasıyla oluşur. Genellikle 
karbonmonoksit (tüp kaçakları, şohben, bütan gaz sobaları), Lağım çukuru veya kayalarda 
biriken karbondioksit, havuz hijyeni için kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev 
temizleyicileri vb maddelerle oluşur. 
 
Cilt yoluyla: Zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer. Bu yolla zehirlenme böcek 
sokmaları, hayvan ısırmaları. İlaç enjeksiyonu yada sarmaşık, zirai ilaçlar gibi zehirli 
maddelerin deriden emilmesi ile olur.  
 
Sindirim yoluyla zehirlenmede ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Bilinç kontrolü yapılmalıdır. 

 
Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanmalıdır. 

 
Zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır. 

 
Yaşam bulguları değerlendirilir. 

 
Kusma, bulantı, ishal vb. belirtiler değerlendirilir. 

 
Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla 
kusturulmamalıdır. 

 
Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir. 

 
Üstü örtülür. 

 
112 aranarak bildirilir. 

 
Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir. 

 
Zehirli maddenin türü. 

 
İlaç yada  uyuşturucu alıyormu? 

 
Hastanın bulunduğu saat. 


 
Evde ne tip ilaçlar var. 
Solunum yolu ile zehirlenmelerde İlk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Hasta temiz havaya çıkarılır. Yada cam, kapı vs. açılarak ortam havalandırılır. 

 
Yaşamsal belirtiler değerlendirilir.(AB) 

 
Yarı oturur pozisyonda tutulur. 

 
Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir. 

 
112 aranır. 
İlkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır. 

 
Solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanmalıdır. 

 
Elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmamalıdır. 

 
Yoğun duman varsa, hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır. 

 
Derhal itfaiyeye haber verilmelidir. 
 
Deri yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Yaşam bulguları değerlendirilir. 

 
Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir. 

 
Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır. 

 
15-20dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır. 

 
112 aranır. 
 
Zehirlenmelerde genel ilk yardım kuralları nelerdir? 
 

 
Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklaştırmak. Kirli madde vücuttan ne kadar çabuk 
uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir. 

 
Hayati fonksiyonların devamının sağlanması. 

 
Sağlık kuruluşuna bildirme.(112) 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM UYGULAMA BECERİSİ ÖĞRENİM REHBERİ 
1. Geliştirilmesi gerekir: 
Basamağın  hiç  uygulanmaması,  yanlış  uygulanması  veya  sırasında 
uygulanmaması 
2. Yeterli: 
Basamağın  doğru  olarak  ve  sırasında    uygulanması,  fakat  eksikliklerin 
olması ve/veya eğiticinin yardımına gerek duyulması 
3. Ustalaşmış 
Basamağın  duraklamadan  ve  yardıma  gerek  kalmadan  doğru  olarak  ve 
sırasında uygulanması 
G/Y Gözlem Yapılamadı: 
Basamağın eğitici tarafından gözlenmemiş olması 
Katılımcının Adı- Soyadı: 
 
Tarih: 
 
 
UYGULAMA 
 
1 
2 
3 
4 
5 
1.
 
Zehirlenmeye neden olan maddeyi  öğrenmeye çalışma, 
varsa  ambalajını  sağlık  kuruluşuna  götürmek  üzere 
yanına alma 
 
 
 
 
 
2.
 
Zehirlenmeye 
neden 
olan 
maddeyi 
ortamdan 
uzaklaştırma 
 
 
 
 
 
3.
 
Hasta/yaralının bilinç durumunu kontrol etme 
 
 
 
 
 
4.
 
Hızla  solunum  yolu,  nefes  alıp  verme,  kalp  atışı  (AB) 
yönünden değerlendirme yapma 
 
 
 
 
 
5.
 
Asit  ve  alkali  (tuzruhu,  deterjan,  benzin,  gazyağı  vb.) 
içilmesi  durumunda  veya  bilini  kapalı  ise  hiçbir  şekilde 
kusturmama, bu durumlar yoksa kusturma 
 
 
 
 
 
6.
 
Vücuda  bulaşmış  bir  şey  varsa  (elbise  üzerinde  ise 
soyduktan sonra) bol su ile yıkama 
 
 
 
 
 
7.
 
Gaz zehirlenmesi varsa açık havaya çıkarma 
 
 
 
 
 
8.
 
Tıbbi yardım isteme 
 
 
 
 
 
 
Katılımcı bu uygulamayı yapmaya: 

 Hazır   

 Hazır değil 
Eğitici Adı Soyadı:   
 
İmza:    
 
Tarih: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

KONU: ISIRIK VE HAYVAN SOKMALARI 
 
SÜRE: 30 dk. 
 
AMAÇ: Hayvan Isırıkları ve sokmalarında ilk yardım uygulama. 
 
ÖĞRENİM HEDEFLERİ 

 
Hayvan ısırmalarının önemini söyleyebilme. 

 
Kedi,  köpek ısırmasında ilk yardım uygulayabilme. 

 
Arı sokması belirtilerini söyleyebilme. 

 
Arı sokmasında ilk yardım uygulayabilme. 

 
Akrep sokması belirtilerini söyleyebilme 

 
Akrep sokmasında ilk yardım uygulayabilme. 

 
Yılan sokması belirtilerini söyleyebilme. 

 
Yılan sokmasında ilk yardım uygulayabilme. 

 
Deniz canlıları sokmasında ilk yardım uygulayabilme. 
 
YÖNTEM 
 

 
Anlatma 

 
Soru- cevap 
 
ARAÇ GEREÇ VE MATERYAL 
 

 
Dizüstü bilgisayar  

 
Projeksiyon 

 
Perde 

 
Flipchart 

 
Yazılı vaka 
 
ETKİNLİKLER 
Isınma: 
Dokuz nokta oyunu oynanır. 
Giriş: 
Katılımcılardan konu ile ilgili deneyimleri alınır. Varsa eğitimcinin başından geçen bir 
deneyim anlatılır. 
Konunun amaçları açıklanır. 
İşleniş: 
Katılımcılar 4-5 gruba ayrılarak ısırık ve hayvan sokmaları ile ilgili vakalar ve sorular 
verilerek  ne yapmaları  gerektiğini tartışmaları ve vakadaki sorulara cevap vermeleri istenir. 
Gruplara 5 dk süre verilir. Süre  bitiminde her gruptan vaka ve cevapları alınarak tartışmaları 
sağlanır. Sonuçlar özetlenir. 
 
ÖZET 
Gruba sorular sorularak özet yapılır. 
 
 

DEĞERLENDİRME 

 
Köpek ısırmasında ne yapılır? 

 
Akrep sokmasında ne yapılır? 

 
Arı sokmasında ne yapılır? 

 
Yılan sokmasında ne yapılır? 
 
ÖRNEK VAKALAR 
 
Vaka:1 
 
Mine bahçede arkadaşları ile oynarken küçük bir köpek gördü. Hemen yanına koşarak onunla 
oynamak istedi. Köpek biraz tedirgindi. Sağa sola kaçmak istedi çocuklar hep beraber onu 
yakalamaya çalıştılar. O sırada  köpek Mineyi elinden ısırdı. Hepsi çok korkmuşlardı. Mine 
ağlamaya  başladı. Çocuklar hemen Minenin annesine haber verdiler. Annesi Minenin elinin 
üzerine bir bez koyarak acele hastaneye götürdü. 
 
Tartışma soruları: 
1.
 
Bu vakada sorun nedir? 
2.
 
Yapılanlar doğrumu? 
3.
 
Sizce neler yapılmalıdır? 
 
Vaka : 2 
 
Emel ve arkadaşları 1 mayısta pikniğe gittiler. Hep birlikte yiyip içip eğleniyorlardı. Emel top 
oynamaktan yorulmuş ve çok acıkmıştı. Bir şeyler yemek istedi ve birşeyler almak için 
yiyeceklerin üstündeki örtüyü kaldırdı. Tam o sırada boynunda bir acı hissetti ve bağırdı. 
Arkadaşları koşarak geldi. Emelin boynu kızarmıştı ve yanıyordu. Çok acı çektiğini 
söylüyordu. İçlerinden biri hemen emelin boynuna baktı ve iğneyi gördü. Kızlardan cımbız 
isteyerek iğneyi çıkardı. Kızarık bölgeye soğuk su döktü. Emeli yatırarak oyuna devam ettiler. 
Akşam olunca herkes etrafı toplayarak oradan ayrıldılar. 
 
Tartışma soruları: 
1.
 
Burada sorun nedir? 
2.
 
Yapılanlar doğrumu? 
3.
 
Siz olsaydınız başka neler yapardınız? 
 
Vaka: 3 
 
Sadık Şanlıurfa’da yaşayan bir ilkokul öğrencisiydi. Arkadaşı Şehmuz ile karşıdaki tarlada  
babasına yardım etmek için çalışıyordu. Ortamdaki taşları topluyorlardı. Sadık tam bir taşı 
kaldırmıştı ki elinde korkunç  bir acı hissetti ve bağırmaya başladı. Şehmuz koşarak geldi 
taşın altında akrep vardı. Üzerine taş atarak öldürdü. Sadığın bileğine mendille turnike yaptı. 
Beraberce eve geldiler. 
 
Tartışma soruları: 
1.
 
Burada sorun nedir? 
2.
 
Yapılanlar doğrumu? 
3.
 
Siz olsaydınız ne yapardınız? 
 

Vaka: 4 
 
İsmail ve Musa Alanya da bir sitede bahçıvan olarak çalışıyorlardı. Öğlen tatilinde budamakta 
oldukları çiçeklerin yakınına oturup sandviçlerini yediler ve birer sigara içmeye başladılar. 
Tatlı tatlı sohbet ediyorlardı. Musa  birden ayağını bir şeyin ısırdığını söyledi. Birde baktılar 
ki orada bir yılan süzülüyor. Hemen İsmail yöneticiye koştu. Yönetici 112 yi aradı ve 
Musa’nın yanına geldi. Kıpırdamamasını söyledi ve yardımın gelmesini bekledi. 
 
Tartışma soruları: 
1.
 
Burada sorun nedir? 
2.
 
Yapılanlar doğrumu? 
3.
 
Siz olsaydınız neler yapardınız? 
 
 
 

EĞİTİCİ NOTLARI 
 
Hayvan ısırmaları neden önemlidir? 
 
Hayvanların ağzında daima mikrop vardır. Kedi, köpek vb. hayvanların dişleri sivri ve 
keskindir. Isırmaları halinde derin dokuları etkiler ve mikroplar derine işler. 
 
Kedi, köpek ısırmalarında ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanmalıdır 

 
Yaranın üstü temiz bir bezle kapatılır 

 
Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama 
durdurulmalıdır 

 
Derhal tıbbi yardım sağlanmalı (112) ve hasta kuduz aşısı için uyarılmalıdır. 
 
Arı sokmalarının belirtileri nelerdir? 
 
Belirtiler kısa sürer. Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur. Birkaç yerden soktuysa 
alerjik bünyeli kişilerde tehlikeli olabilir. 
 
Arı sokmalarında ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Yaralı bölge yıkanır 

 
Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır 

 
Soğuk uygulama yapılır (soğuk su ve sirke). Amonyak kullanılmamalıdır 

 
Eğer ağızdan ise solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır 

 
Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlar için tıbbi yardım istenir. 
 
Akrep sokmalarının belirtileri nelerdir? 
 
Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluşturur 

 
Ağrı 

 
Ödem 

 
İltihaplanma olur, kızarır, morarır 

 
Adele krampları, titreme ve karıncalanma 

 
Huzursuzluk, havale gözlenebilir. 
 
Akrep sokmalarında ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez 

 
Yatar pozisyonda tutulur 

 
Yaraya soğuk uygulama yapılır 

 
Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır 

 
Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz. 
 
Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir? 
 
Lokal ve genel belirtiler verir 


 
Bölgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta sürer) 

 
Kusma, karın ağrısı, ishal gibi sindirim bozuklukları 

 
Aşırı susuzluk 

 
Şok, Kanama 

 
Psikolojik bozukluklar 

 
Kalpte ritim bozukluğu 

 
Baş ağrısı ve solunum düzensizliği 
 
Yılan sokmalarında ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır 

 
Yara su ile yıkanır 

 
Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (Yüzük, bilezik vb.) çıkarılır 

 
Yara baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır 

 
Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır. 
(Turnike uygulanmaz) 

 
Soğuk uygulama yapılır 

 
Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz. (yara emilmez) 

 
Yaşamsal bulgular izlenir 

 
Tıbbi yardım istenir. (112) 
 
Deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir? 
 
Çok ciddi değildir. Lokal ve genel belirtiler görülür 

 
Kızarma, şişme, iltihaplanma 

 
Sıkıntı hissi 

 
Huzursuzluk 

 
Havale 

 
Baş ağrısı 
 
Deniz canlıları sokmasında ilk yardım nasıl olmalıdır? 
 

 
Yaralı bölge hareket ettirilmez 

 
Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkarılır 

 
Bu hayvanların soktuğu yerler sıcağa karşı  dayanıksızdır. Sıcak uygulama acıyı azaltır 

 
Etkilenen bölge ovulmamalıdır.