Tayanch so„zlari:
sanoat yo„llari, kon yo„llari, osma kanat, quvur o„tkazgich
transporti
35
1. Sanoat yo„llarining bajaradigan vazifalari.
Sanoat korxonasi
avtomobil yo„li - sanoat yo„llari - sanoat yoki boshqa korxona (tashkilot)
balansi (hisobi) da turuvchi, uning ishlab chiqarish, texnologik tashishlariga
xizmat ko„rsatuvchi, uning hududidagi va unga kirish yo„li. Shu korxonaning
ishlab chiqarish, texnologik talablari asosida loyihalanadi. Sanoat yo„llarida har
xil yuklarni tashish bilan birgalikda, ular mahsulotlarni iste‟molchiga etkazib
berishda va mahsulot ishlab chiqarishda bevosita ishtirok etadi. Mujassamlangan
“sanoat transporti” tushunchasi sanoat, qurilish, qishloq xo„jaligi va boshqa
korxonalarga xizmat ko„rsatuvchi umum foydalanilmaydigan transport vositalarini
anglatadi. Sanoat yo„llari joylashishi va vazifalariga ko„ra tashqi va korxona ichi
sanoat yo„llariga bo„linadi. Tashqi sanoat yo„llarida korxonaga keltirilgan xom -
ashyo, yarim fabrikat yonilg‟i va boshqa turli buyumlarni umum foydalanadigan
magistral transportidan korxona ichiga va tayyor mahsulotlar hamda bo„shagan
vagonlarni magistral transport yo„llarigacha tashish bilan shug‟ullanadi.
Korxona ichi sanoat transporti xom - ashyo yarimfabrikatlar, turli xil detallar,
yonilg‟i va boshqa buyumlarni omborxonalardan sexlarga, sexlararo va sex ichida
tayyor buyumlarni esa sexlardan omborxonalarga tashish bilan shug‟ullanadi.
Sanoat yo„llari undagi transport turiga qarab, temir yo„l, avtomobil yo„l, suv
yo„li, quvur o„tkazgich va maxsus (osma arqon yo„l va h.)lar kompleksi yoki
ulardan ayrimlari bo„lishi mumkin. Bundan tashqari unga sexlar ichi, sexlararo
ishlovchi turli konveyer va transporterlar, elektr yoki avtomobil, yuk karalari
harakatlanadigan yo„llar kiradi (5.1-rasm).
Tashqi sanoat transportining asosini temir yo„l transport va avtomobil
transporti tashkil etadi, ular hisobiga 80% yuk to„g‟ri keladi. Sanoat yo„llari
shaxobchalari uzunligiga qarab quyidagilarga bo„linadi: 1 km gacha - 58%, 1 - 5
km gacha - 30%, 5-10 km gacha - 6%, 10 km dan ortiq - 6%. Qazib oluvchi sanoat
yo„llari ishida temir yo„l transporti va avtomobil transporti keng qo„llaniladi: temir
yo„l transporti toshko„mir ochiq konlarida, avtomobil transporti - rangli metall va
tog‟-kimyo,
xom-ashyosi
konlarida
qo„llaniladi.
Sanoat
yo„llarini
rivojlantirishning asosiy yo„nalishlaridan biri konveyer yo„llarini rivojlantirishdir.
36
Sanoat avtomobil yo„llari tasnifi: Yuk tig‟izligi bo„yicha - 1 mln. t. netto 1 yil
va undan ko„p - IIIp - turkum. 1 mln. t. netto 1 yilda - IVp turkum. Engil
avtomobilga keltirilgan harakat miqdoriga qarab: 2000 avt./sut va ko„p - IIIp. 2000
avt./sut dan kam. - IVp
Dostları ilə paylaş: |