«Elektr texnologik qurilmalar» fani bo‘yicha tuzilgan ushbu O‘quv-uslubiy majmua dts talablari asosida tuzilgan

SHtok - elektrodushlagich sarflanuvchi elektrodni unga qotirish, elektrodni harakatga keltirish va elektrodni tok bilan ta’minlash uchun xizmat qiladi.

Sarflanuvchi elektrodlar shtokka payvandlash yoki maxsus qisqichlar bilan turli usullarda qotiriladi. SHtok va elektrodlarni harakatga keltirish elektr yoki gidravlik yuritma yordamida amalga oshiriladi.
Kristallizator ichki gilza va po‘latdan yasalgan, magnitsizlantirilgan (nomagnit) tashqi kojuxdan iborat. Ularning orasida sovituvchi suv uchun bo‘shliq mavjud.


Poddon kristallizator tubini berkitgan holda qisman gilza ichigacha kiradi. Poddonning asosini misdan yasalgan katta massadagi disk tashkil etib, uning ustiga suv bilan sovitiluvchi po‘lat qatlami yuritilgan.

Solenoid kristallizatorning yon qismiga o‘rnatiladi. U kristallizator bilan birgalikda aksial magnit maydoni hosil qiladi. Solenoid maydoni yoydagi tok va vannadagi metalldan oqayotgan tok bilan ta’sirlashib yoy kuchlanishini ortishiga olib keladi (po‘lat uchun 19-19,5 dan 24-25V gacha), yoy yonishini stabillashtiradi va yoyni kristallizator devorlariga o‘tib ketishining oldini oladi.

2. 
   
   Vakuum yoy pechlarining elektr jihozlari
   

Vakuum yoy pechlarining elektr jihozlari. Vakuum yoy pechlarning (kuch) bosh zanjiri tarkibiga quyidagilar kiradi: elektr energiya manbasi, manbadan pechgacha tok tarmog‘i, pech konstruksiyasidagi tok tarmoqlari, tok uzatuvchi shtok, elektrodushlagich, sarflanuvchan elektrod, quyma yombi, kristallizator, vakuum kamerasi.
Vakuum yoy pechlarning prinsipial elektr sxemasi va uning almashtirish sxemasi 18 - rasmda keltirilgan.

18-rasm
18 - rasmda:

1 - shinali tok o‘tkazgich, r_sh;
2 - vыklyuchatel;
3 - ballast qarshilik, r_b;
4 - egiluvchan kabel, r_gk ;
5 - vakuum yoy pechi, r_d;
6 - kristallizatorga ulanuvchi shinali tok o‘tkazgich, r_t;
Pech kuch zanjirining to‘la qarshiligi : R=r_shkr_gkkr_kkr_t
Elektr yoy pechlarining elektr manbalari quyidagi xususiyatlarga ega:
1. Zarur bo‘lgan issiqlik quvvatini ta’minlovchi, o‘nlab kiloamper tokning kattaligini belgilovchi yoyning kichik qiymatdagi qarshiligi.
2. kuvvatni keng diapozonda (1 : 8) boshqarish imkoniyati.
3. Pech quvvatini belgilangan darajada va yuqori stabillik bilan ushlab turish imkoniyati (2 foizdan og‘magan holda ).
4. YUqori ishonchlilikga ega bo‘lishning muhimligi, chunki pechning kutilmaganda manbadan uzilishi eritilayotgan mahsulotdan mahrum bo‘lishga olib keladi.
Bugungi kunda elektr yoy pechlarining manbasi sifatida GPN - 550 tipidagi mashinali o‘zgartirgichlar qo‘llanilib kelinmokda. Uning kuvvati 645-675 kVt , nominal toki 6500 va 14000 A, salt yurish kuchlanishi 85 - 40 V.
YAngi chiqarilayotgan qurilmalar tarkibiga quyidagi tipdagi agregatlardan biri kiradi: boshqarilmaydigan ventillardan tuzilgan to‘g‘rilagich; tirristorlar asosidagi to‘g‘rilagichlar; parametrik tok manbalari.
Agregatlarning birinchi turi, boshqarilmaydigan ventillar asosidagi to‘g‘rilagichlar (misol tariqasida VAKP seriyadagisi uchun) ishlash prinsipi ventillarga ketma-ket ulangan drossellar yordamida tokni boshqargan holda stabillashtirish prinsipiga asoslangan. Bunday agregatlar 12,5; 25,0; 37,5 kA toklarda, 75 V kuchlanishda ishlashga mo‘ljallangan bo‘lib, yoydagi kuchlanish 25 - 35 V va quvvati 940-2800 kVt ga teng.