Elektronika va asbobsozlik
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nazariy qism
Tartib |
Elektrodlarning |
Ulchanadi | ||
|
Xisoblanadi | ||||
|
nomeri |
shakli |
h, m |
Utesh, kV |
Yemus, mV/m |
|
|
|
|
|
|
Sinovlar utkazilayotganda atmosfera sharoiti normal sharoitdan (R=1013gPa va t=20S) fark kilsa, xakikiy teshish kuchlanishi 3-jadvaldagi teshish kuchlanishiga tuzatish koeffitsienti ni kupaytirib topiladi:
Utesh= Utesh
Tuzatish koeffitsienti xavoning nisbiy zichligi ga kuyidagicha bog‘liq:
xavoning nisbiy zichligi: 0,70, 0,75, 0,80, 0,85, 0,90, 0,95, 1,00, 1,05, 1,10, 1,15
tuzatish koeffitsienti: 0,27, 0,77, 0,82, 0,86, 0,91, 0,95, 1,00, 1,05, 1,09, 1,13
Xavoning nisbiy zichligi kuyidagi ifodadan aniklanadi:
bu yerda R – o‘lchanayotgan vaktdagi atmosfera bosimi, gPa,
t – o‘lchanayotgan paytdagi xavo temperaturasi, S.
Laboratoriya ishi № 3
Mavzu: Qattiq dielektriklarning elektr mustaxkamligini aniqlash.
Ishdan maqsad: Qattiq dielektriklarni elektr mustaxkamligini sinash tartibi bilan tanishish va turli materiallarning elektr mustaxkamligini aniklashda kunikma xosil kilish.
Nazariy qism:
Qattiq dielektriklarning teshilishi.
Kattik dielektriklarning teshilishi kuyidagi turlarga bulinadi: makroskopik jixatdan bir jinsli dielektriklarning elektrik teshilishi; bir jinsli bulmagan dielektriklarning elektrik teshilishi; issiklik (elektr-issiklik) dan teshilish; elektr-kimyoviy teshilish.
Makroskopik jixatdan bir jinsli dielektriklarning elektrik teshilishi juda tez rivojlanib utishi (10-7-10-8 s) bilan xarakatlanadi. Bunda kattik jismdagi bahzi elektronlar elektron kuchki xosil kiladi. Bu teshilish uz tabiati jixatidan sof elektron jarayonga kiradi. Elektronlar elektr maydonda olgan energiyasini uz xarakatlari davomida tarkatadi va kristall panjaraning kayishkok tebranishini vujudga keltiradi. Muayan kritik tezlikka erishgan elektronlar yangidan-yangi elektronlarni uzib chikarib, muvozanat xolatni buzadi, yahni kattik jismda elektronlarning urilishi tufayli ionlanish sodir buladi.
Bir jinsli elektr maydonida joylashtirilgan bir jinsli dielektrik uchun elektrik teshilishdagi maydon kuchlanganligi jismning elektr mustaxkamligini aniklaydigan kattalik bulib xizmat kiladi. Bunday xolat ishqor-galoid birikmali monokristallarda va bahzi polimerlarda kuzatilib, Yet kiymati bir necha yuz MV/m ga yetadi. Bir jinsli materiallar uchun aniklangan Yet kiymati maydon turiga bog‘liq buladi. Yet ning bir jinsli (1) va bir jinsli bulmagan (2) elektr maydonidagi kiymatlari turlicha buladi. (30-rasm)
Bir jinsli bulmagan dielektriklardagi elektrik teshilish tarkibida gaz bushligi bulgan texnik dielektriklarda kuzatilib, bu jarayon xuddi bir jinsli dielektriklardagidek juda tez sodir buladi. Bir jinsli maydonda joylashtirilgan dielektriklar (shisha, chinni) ning elektr mustaxkamligi material qalinligiga bog‘liq emas. Lekin, dielektrikning qalinligi orta borishi bilan uning tarkibida uzgarish bulib, gaz bushliklari soni ortishi natijasida jismning elektr mustaxkamligi sezilarli darajada pasayadi. Agar elektrodning yuzasi kichraytirilsa, maydonning tahsir yuzasi kamayishi okibatida undag nuksonlar soni ozasyib, dielektrikning elektr mustaxkamligi orta boradi. Temperaturaning mahlum kiymatigacha Yet kiymati uzgarmaydi, uning yanada ortishi natijasida Yet kiymatining pasayishi kuzatiladi. Bu, dielektrikda issiklikdan teshilish jarayoni sodir bulishi bilan tushuntiriladi.
Govak dielektriklar (yog‘och, kog‘oz, g‘ovak sopol)da Yet kiymati xavoning elektr mustaxkamligiga yakin buladi. Agar kattik dielektrikdagi bushliklar tulatilsa (masalan, suyuk dielektrikni shimdirish orkali), jismning elektr mustaxkamligi keskin ortadi. Bu jarayon jism tarkibidagi xavo va gaz bushliklarining siqib chikarilishi evaziga sodir buladi.
Yüklə 4,66 Mb.
Dostları ilə paylaş:
