Elektrotehnika va elektronika



Yüklə 7,5 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə23/152
tarix13.12.2023
ölçüsü7,5 Mb.
#176424
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   152
Elektrotehnika va elektronika

U
c
=
I
X
c
ga teng, ya’ni 


36 
2
2
2
c
a
U
U
U
(2.27) 
yoki 
)
(
2
2
2
2
2
2
2
c
c
X
R
I
X
I
R
I
U
(2.28) 
Bu tenglikni ikkala tomanidan kvadrat ildiz chiqaramiz: 
2
2
c
X
R
I
U
(2.29) 
Tokni aniqlaymiz: 
2
2
2
2
1
C
R
U
X
R
U
I
c
(2.30) 
Bunda: 
2
2
c
X
R
Z
(2.31) 
Z - zanjirning to’la qarshiligi deb ataladi. 
Qarshiliklar uchburchagidan (2.11-rasm, c) zanjirdagi tok kuchi bilan unga berilgan kuchlanish 
orasidagi fazalar siljishi 
φ
ni topish mumkin: 
2
2
cos
c
X
R
R
Z
R
(2.32) 
2.4. Sinusoidal kattaliklarning simvolik(kompleks) tasviri. Kompleks qarshilik va kompleks 
o‘tkazuvchanlik. 
 
Simvolik usul. 
Sinusoidal kattaliklarni kompleks son ko‘rinishda tasvirlash. 
Sinusoidal tok, kuchlanish, EYuK va to‘la qarshilik kompleks son ko‘rinishda tasvirlansa, sinusoidal 
tok zanjirlarni hisoblash qulay bo’ladi. Odatda barcha kompleks kattaliklar uch ko‘rinishda tasvirlanadi:
1.
Algebraik ko‘rinish :
''
'
jI
I
I
(2.33) 
2.
Trigonometrik ko‘rinish :
sin
cos
"
'
jI
I
I
(2.34) 
3.
Ko‘rsatkichli ko‘rinishda: 
j
e
I
I
(2.35) 


37 
Bunda I

- sonining haqiqiy qismi,
I
’’
- kompleks sonining mavhum qismi, 
1
j
- mavhum birligi. 
Algebraik ko‘rinishdan ko‘rsatkichli(geometrik) ko‘rinishga o‘tishda quyidagi umumiy formuladan 
foydalaniladi: 
j
I
I
jarctg
e
I
e
I
I
jI
I
I
'
"
2
''
2
'
''
'
(2.36)
Bu yerda
2
''
2
'
I
I
I
- kompleks sonining moduli,
'
"
I
I
arctg
- komleks sonining argumenti. 
Ko‘rsatkichli(geometrik) ko‘rinishdan algebraik trigonometrik ko‘rinishga o‘tish uchun quyidagi 
formuladan foydalaniladi:
''
'
sin
cos
sin
cos
jI
I
jI
I
j
I
e
I
I
j
(2.37) 
Tok vektori aktiv R qarshilikka ko‘paytirilsa, uning qiymati o‘zgaradi, induktiv qarshilikka 
ko‘paytirilsa, uning qiymati bilan birgalikda yo‘nalishi +90
0
ga, sig‘imiy qarshilikka ko‘paytirilganda esa –
90
0
ga o‘zgaradi. Masalan, 11– rasmdagi zanjir uchun Kirxgofning 2 – qonuni quyidagicha yoziladi:
C
I
j
L
I
j
R
I
U
1
(2.38)
bunda 
C
L
j
R
Z
1
- zanjirning kompleks qarshiligi.
Zanjirning kompleks to‘la quvvati quyidagicha aniqlanadi:
I
U
S
, (2.39) 
bu yerda
j
e
I
I
- kompleks tok I ning ko‘zgu qiymati. 
Elektrotexnikada o’zgaruvchan tok zanjirini hisoblashda simvolik usuldan foydalaniladi.
Bu usul koordinata tekisligida joylashgan har qanday A vektorni (2.11-rasm) kompleks sonlar 
bilan ifodalash mumkin ekanligiga asoslangan: 
i
Ae
jb
a
A
(2.40) 


38 
bunda 

Yüklə 7,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   152




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin