Elektrotehnika va elektronika



Yüklə 7,5 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə21/152
tarix13.12.2023
ölçüsü7,5 Mb.
#176424
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   152
Elektrotehnika va elektronika

 
 
O’zgaruvchan tok zanjirida aktiv va induktiv qarshilik.
Har qanday induktiv g’altak aktiv va 
induktiv qarshilikka ega bo’lib, bu qarshiliklarni ketma-ket ulangan iste’molchilar deb hisoblash 
mumkin(2.9-rasm,a).


34 
O’rganilayotgan zanjirdan 
I = I
m
sin
ω
t
tok oqib o’tganda aktiv qarshilikdagi kuchlanish tushuvi 
U
a
 = 
iR
bilan induktiv qarshilikdagi kuchlanish tushuvi 
U
L
 = iX
L
ning yig’indisiga teng bo’ladi. 
2.9-rasm. O’zgaruvchan tok zanjirida aktiv va induktiv qarshilik. 
Ushbu zanjir uchun tok va kuchlanishning vektor diagrammasida gorizantal o’qda ma’lum masshtab 
bilan tok vektorini qo’yamiz (2.10-rasm.b). Aktiv qarshilikli zanjirda tok va kuchlanish faza bo’yicha o’zaro 
mos tushgani sababli aktiv qarshilikda kuchlanish tushuvi vektorini tok vektori yo’nalishi bo’ylab 
yo’naltiramiz. 
Tok chastotasi ortgan sari induktiv qarshilik ham ko’payadi,chunki induktiv qarshilik – bu 
induktivlikda o’zgaruvchan tokning o’tishiga, unung o’zgarishiga ko’rsatadigan qarshilik. O’zgarmas tokning 
chastotasi f=0. Shuning uchun induktivlik o’zgarmas tokka induktiv qarshilik ko’rsatmaydi. induktivlik 
o’zgarmas tokka faqat aktiv qarshikik ko’rsatadi [2] . 
Induktiv zanjirda tok kuchlanishdan 90 burchakka orqada qolgani sababli induktiv qarshilikda 
kuchlanish tushuvi vektorini tok vektoriga nisbatan soat miliga teskari yo'nalishda 90 burchak ostida 
yo’naltiramiz. 
Zanjirdagi umumiy kuchlanishni topish uchun 
U
a
va 
U
L
kuchlanish vektorlarini kushamiz. Natijada 
tomonlari tegishli 
U

,
U
L
va umumiy U kuchlanishli ifodalovchi kuchlanishlar uchburchagi hosil bo’ladi. 
Ushbu to’gri burchakli uchburchakda gipotenuzaning kvadrati katetlar kvadratlarining yig’indisiga teng. 
Demak, zanjir qisqichlaridagi umumiy kuchlanish 
2
2
2
2
L
L
a
X
R
I
U
U
U
(2.24) 
O’z navbatida zanjirdagi tok 
Z
U
X
R
U
I
L
2
2
bo’ladi. (2.25) 


35 
Aktiv va induktiv qarshilikli zanjirning vektor diagrammasida tok vektiri kuchlanish vektoridan 
φ
burchakka orqada qoladi. 
Agar tok bilan kuchlanish orasida fazalar siljishi burchagining kosinusi ma’lum bo’lsa siljish 
burchagini aniqlash mumkin. Kuchlanishlar uchburchagidagi fazalar siljishi burchagining siljishi kosinusi 
Z
R
U
U
a
cos
(2.26) 
Demak, qarshiliklar uchburchagidan ham tok va kuchlanish orasidagi fazalarning siljish burchagini 
aniqlash mumkin. (2.10-rasm.
в


Yüklə 7,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   152




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin