Elektrotexnika va elektronika asoslari

Induktsion sitema asboblari.
Iste’molchilar sarflagan elektr energiyani o’lchash uchun elektr energiya schyotchiklari ishlatiladi. O’zgarmas tok zanjirlaridagi energiya elektrodinamik schyotchiklar va o‘zgaruvchan hamda uch fazali tok zanjirlaridagi energiya induktsion schyotchiklar yordamida xisoblanadi. Induktsion sistemadagi schyotchikning ishlash printsipi uyurma toklarning aylanuvchi magnit maydoni bilan o‘zaro ta’sirlashishiga asoslangan. Bir fazali induktsion schyotchik ikkita elektromagnit, ko‘zga luvchan alyuminiy disk, reduktor, xisoblash mexanizmi va tormozlovchi magnitlardan iborat. l va 2 elektromagnitlarning magnit sistemasi xavo oraligiga ega bo’lib, elektromagnit 1 ning galtagi iste’molchi bilan ketma-ket, elektromagnit 2 ning galtagi esa parallel ulanadi. Elektromagnitlarning kutblari orasida aylanuvchi magnit maydoni hosil bo‘ladi. Bu magnit maydonida hosil bo‘ladi. Bu magnit maydonida erkin aylanuvchi alyuminiy disk 6 joylashgan.
Л
Induktsionsitemaasboblaridabir-biridan ( burilishburchagigafarqqiluvchiikkimagnitmaydoniФ1 vaФ2 oqimihosilbo‘ladi, debfarazqilaylik.
Ф₁ = Ф_m1 sint
Ф₂ = Ф_m2 sin(t-)
Bu oqimlar diskda kesilsa unda E1 va E2 e .yu.k shuningdek
I ₁ va I₂ токларнинг o‘zaro ta’sirlashishi natijasida M1 va M2 momentlar hosil bo‘ladi.
М₁ = К₁ Ф₁I₂ cos(Ф₁I₂) = К₁ Ф₁I₂ cos(90-)
М₂ = К₂ Ф₂I₁ cos(Ф₂I₁) = К₂ Ф₂I₁ cos(90-) ёки
М₁ = - К₁ Ф₁I₂ sin
М₁ = К₂ Ф₂I₁ sin
М₁ ваМ₂ momentlar ishoralarining xar xilligidan shuni aytish mumkinki bir moment maydonga tortilsa, ikkinchi moment maydondan kochadi Shuning uchun disk aylanma xarakat qiladi.
Diskda ta’sir etuvchi natijaviy moment M ni topish uchun M1 va M2 momentlarni ko‘shamiz.
Agar uyurmali toklarning magnit oqimi o‘zgarish tezligiga praportsionalligini xisobga olsak I1 va I2 ni bunday yozish mumkin.
I₁=K₁^’Ф₁f I₂ =K₂^’Ф₂ f
Natijaviy momentni topsak
М = М₁ + М₂ = K Ф₁ Ф₂f sin yoki
М = K Ф₁ Ф₂f sin (Ф₁Ф₂)
topilgan ifodadan quyidagicha xulosa chiqarish mumkin:induktsion sistema asboblarida aylanuvchi moment hosil qilishuchun bir-biridan (…burchakka siljigan ikki magnit oqimi bo’lishi shart; induktsion asbobning ko’rsatishi tok chastotasi ( f ) ga bog’liq; oqimlar orasidagi siljish burchagi 900. ga teng bo‘lsamoment eng katta qiymatga teng bo’lishi kerak.
Odatda elektromagnitlardan I1 va I2 toklar o’tganda Ф₁ va Ф₂ oqimlar hosil bo‘ladi. Shuning uchun formulada F1 va F2 larni I1 va I2 orqali olish maksadga muvofiq bo‘ladi.
М = СI₁I₂f sin (I₁I₂)
bu yerda f- tok chastotasi, C- asbobning konstantasi.
Amalda I1 tok F1 oqimni, I2 tok tarmokning U kuchlanishiga praportsional bo’lganФ₂ magnit oqimini uygotgani uchun u quyidagicha yoziladi.
М = С₁ IU cos …= C₁P
Disk 6 tormozlovchi magnit maydonida aylanganda uyurma tok hosil bo’lib, bu tok o‘sha magnit maydoni bilan o‘zaro ta’sirlashadi, natijada schyotchik diskining aylanish tezligi n ga proportsional bo’lgan tormozlovchi moment yuzaga keladi: М_т = С₂n
O’zgarmas nagruzkaga schyotchikning o‘zgarmas aylanish tezligi mos keladi, chunki bunday sharoitda aylantiruvchi va tormozlovchi momentlar teng bo‘ladi:
М = М_т
Demak, C₁P = С₂n
Bundan quyidagi hosil bo‘ladi:
Р = С₂.n / C₁ = Kn
Demak schyotchikning aylanish tezligi iste’molchining quvvatiga proportsional ekan.
Iste’molchining quvvati R bo‘lsat vaqt ichida u sarflangan energiya quyidagiga teng bo‘ladi: W = P t = C n t = C N
Shunday qilib sarflangan energiya schyotchik diskining aylanishlari soni N ga propor-tsional bo’lar ekan. Schyotchik konstantasi deb ataluvchi K koeffitsiyent quyidagiga teng:K = W / N
K koeffitsiyentning son qiymati, schyotchik diskining aylanishi ichida tarmokda sarflangan energiya miqdoriga teng.

O’QUVCHILARNING O’ZLASHTIRISHINI BAHOLASH MYEZONLARI

Mavzu: Metrоlоgiyani o'lchаsh sifаtlаrini оshirishdаgi rоli vа аhаmiyati. O'lchоv tizimlаri fizik kаttаliklаrining o'lchоv birliklаri to'g'risidаgi dаvlаt stаndаrti bilаn tаnishish.