Element atomlarida elektronlarning energetikpog`onalar va pogonachalarga taqsimlanishi mavzusini o`qitish metodikasi

Aqliy hujum - o'z nomidan ham ma'lumki, o'quvchilar aqliga hujum qilinib, 

ularga  axborot  to'planadi.  Masai  an  :  Uglevodlar  mavzusida  har  bir  o'quvchi 

sellulozaning  sanoatda  ishlatilishi  haqida  yozadi  (Sdaqiqa)  .  Oxirida  ikki  guruh 

yozganlarini  jamlaydi  va  yozuv  taxtasiga  yozadi  yoki  sardorlar  o'qib  beradi. 

Qolganlar  esa  o'zlarida  yo'q  ma'lumotlarni  yozib  oladilar.  Bunda  bir  o'quvchi 

---

 

6 

beshtagacha, ikki kishi 7-8 tagacha, kichik guruh 10-12tagacha , katta guruh 15-20 

tagacha,  jamoaniki  esa  20-30  ta  selluozani  qanday  sohalarda  ishlatilishini  aytib 

beradi. 

Kimyo  fanini  ilk  bor  umumta'lim  maktablarining  yettinchi  sinfidan  boshlab 

o'rgatish  amalga  oshiriladi.  Umumta'im  maktablarida  kimyoning  "Noorganik 

kimyo" "Organik kimyo" kabi fanlardan bilimlar o'quvchilarga yetkaziladi. 

Noorganik  kimyo  7  -  8  -  sinflarda  ,  organik  kimo  esa  9  -  sinflarda 

haftasida ikki soatdan o'tiladi. Har bir predmetning yillik yuklamasi jami 68 soatni 

tashkil etadi. 

Akademik litseylarning tabiiy fanlar yo'nalishida fanlarning o'qiitilishi 

quyidagi holatda o'quv rejaga kiritilgan. 

Birinchi kurs I - semestrida noorganik kimyo 120 soat 

Birinchi kurs II - semestrida noorganik kimyo 120 soat 

Ikkinchi kurs I - semestrida Noorganik kimyo 80 soat. 

Ikkinchi kurs II - semestrida Organik kimyo 140 soat. 

Uchinchi kurs I - semestrida Organik kimyo 102 soat 

Uchinchi kurs II - semestrida Organik kimyo 120 soat 

Bundan tashqari nomutaxassis guruhlarga ham umumiy kimyo fani o'tiladi. 

Ushbu  ta'lim  standartining  "Ta'lim  mazmuni  negizini  belgilovchi 

ko'rsatkichlar  "  kimyo  ta'limi  mazmunining  yuqorida  keltirilgan  har  bir  yo'nalish 

bo'yicha umumiy o'rta talim uchun ko'rsatkich va talablar ifodalanadi. 

Prezidentimiz I.A. Karimov "O'zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida" 

Asarida ilm fan xodimlari haida alohida to'xtalib , endilikda ilm fanda yo'lar 

ochish , sifat jihatdan yangi texnologiyalarni jadallik bilan yaratish, maxalliy xom 

ashyolarni izlab topish, ularni qayta ishlash hamda xalq iste'moli uchun zarur 

mahsulotlar ishlab chiqish zarurligini ta'kidlab o'tganlar. 

Kimyo  fanida  yaratilayotgan  yangi  -  yangi  moddalar  sanoat,  tibbiyot  va 

qishloq  xo'jaligida  qo'llanilsa  ham  iqtisodiy  ham  ekologik  barqarorlikka  erishish 

mumkin. Buning uchun har bir olim o'zi yaratgan yangi loyihasining qog'ozda olib 

ketmasligi undan sanoatda kerakligi uchun izlanish kerak. 

---

 

7 

Islom  Karimov  ta'birlari  bilan  aytganda  ilm  -  fan  xodimlari  ham  o'z 

mas'uliyatlarini  to'la  tushunib  olishlari  kerak.  ―Ilmiy  izlanishlar  respublikada 

mavjud muammolarni hal etishga xizmat qilishi lozim‖. 

Bitiruv  malakaviy  ishimni  bajarishdan  maqsadim,  o'quvchilarga  "Element 

atomlarida elektronlarning energetik pog`onalar va pog`onachalarga taqsimlanishi 

mavzusini 

o`qitish 

metodikasini 

yangi 

pedagogik, 

axborot 

inavatsion 

texnologiyalar asosida dars o'tish metodlarini qo'llashdan iborat. 

Barcha  fanlarda  bo'lgani  kabi  "Kimyo"  fanida  ham  nazariy  bilimlarni 

amaliy  bilimlar  bilan  uyg'unlashtirish  natijada  chuqur  bilim  egallashga  erishish 

bosh  vazifa.  Shu  o'rinda  men  bajarayotgan  malakaviy  bitiruv  ishi  ham  nazariy 

bilimlarni  amaliyotga  tadbiq  etishdan  iborat.  Kimyoviy  jarayon,  hodisa  va 

kattaliklarni  o`quvchilarga  nazariy  jihatdan  tushuntirish  va  uni  laboratoriya 

sharoitida  bajarish  orqali  amaliyotga  tadbiqini  ko'rsatish  mumkin.  Yangi  davlat 

talim  standartlarining  asosini  ham  nazariya  va  amaliyotning uyg'unlashuvi  tashkil 

etadi. 

Sifatli  kadrlar  tayyorlash  deganda,  davlat  talim  standartlariga  tayangan 

holda  mavjud  talim  jarayoni  oq'itish  uslubiyotida  oqituvchi  va  o'quvchi  o'rtasida 

yuzaga kelgan paternolistik prinsiplarni bartaraf etish va hamkorlik, yani o'quvchi 

yoshlarni  mustaqil  va  erkin  fikrlashga,  o'z  kuchiga  ishonib  bilimlarni  chuqur 

o'zlashtirishga qaratilgan pedagogika prensiplariga o'tish nazarda tutilgan. 

Kimyo  fanini  o`qitishda  ko'rgazmalilikka  e’tibor  qaratish  zarur.  Darsni 

elektron,  video  va  boshqa  noananaviy  tarzda  o'tish  orqali  o`quvchilarda  fanga 

nisbatan  mehr  uyg'otish  mumkin.  Buning  natijasida  talim  sifati  ortadi,  bu  esa 

"Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi"  ning  bosh  maqsadidir.  Umumiy  o'rta  talim 

maktablarida  kimyo  talimi  pedagogik  jarayonning  ajralmas  tarkibiy  qismi  bo"lib, 

talimning  umumiy  maqsadlariga  muvofiq  o'quvchi  shahsini  tarbiyalashda  hizmat 

qiladi. 

Respublikamiz  mustaqilligining  dastlabki  yillarida  talim  -  tarbiya  tizimini 

hozirgi  taraqqiyot  va  kelgusidagi  talablar  darajasida  ko'tarilishiga  uni 

takomillashtirishga jiddiy etibor berish zarurligi va talim tarbiyaning uzluksizligini 

---

 

8 

taminlashdan  kelib  chiqib,  barcha  fanlar  jumladan  kimyo  fani  oldiga  ham  aniq 

vazifalar  qo'yilgan.  Umumiy  o'rta  talim  maktablarining  talimi  konsepsiyasidan 

kelib  chiqqan  holda  uning  standartlarini  ishlab  chiqish  taqozo  qilinadi.  Kimyo 

talimi standard kimyo fanining majburiy mazmunini belgilab beradi. Umumiy o'ta 

talim  maktablarining  talim  standartlari  kimyo  talimi  tizimidagi  barcha 

komponentlarni,  talimning  mazmunini,  maqsadini,  uzluksizligini,  tashkiliy 

shakllarini,  usullarini  vositalari  va  boshqalarni  qayta  ko'rib  chiqish  mezoni 

hisoblanadi. Kimyo talimi konsepsiyasiga muvofiq kimyo talimining yo'nalishi va 

maqsadi  yosh  avlodning  kimyo  fani  asoslarini  chuqur  egallashi,  o'quvchilarning 

siyosiy - g'oyaviy, estetik, ekalogik tarbiyasi, tabiatga va jamiyatga bo'lgan ijobiy 

munosabat  qadimda  yashab  ijod  etgan  buyuk  mutaffakkirlarkeyingi  yillardagi 

olimlarimizning kimyo sohasidagi erishgan yutuqlarga oid o'quv materiallari bilan 

tanishtirib  borish  orqali  vatanga  bo'lgan  muhabbatni,  etiqodni  kuchaytirish  va 

kasbga  yo  naltirish  ko'zda tutiladi. Kimyo  talimi  standarti  kimyo  fanini  o'qitishda 

o'quvchilarga  beriladigan  talim  va  tarbiyaning  mazmuni  negizini  belgilovchi 

ko`rsatkichlar,  shuningdek  o'quvchilarning  tayyorgarlik  darajasidagi  meyorini 

belgilovchi  mezon  bo"lib  hisoblanadi.  Kimyo  talimi  standarti  kimyo  talimida 

o'quvchilaming  davlat  va  jamiyat  oldidagi  vazifalari  burchi  va  javobgarligini  qay 

darajada  his  qilishlari  mezoni  ham  hisoblanadi.  Umumiy  o`rta  talim 

maktablarining  kimyo  talim  standarti  kimyo  fanidan  o'quvchilarga  beriladigan 

bilimlar  miqdori,  o'quvchilar  egallaydigan  bilimi  hosil  qiladigan  amaliy 

ko'nikmalar  va  malakalar  hajmini  ko'rsatuvchi  meyor  bo'lib,  umumiy  o'rta  talim 

maktablaridagi  kimyo  talimi  negizini  belgilovchi  ko'rsatkichlar,  o'quvchi  laming 

kimyo  talimida  tayyorgarlik  darajasiga  qo'yilgan  talablar  majmuasidan  iborat 

bo'lgan hujjat tariqasida tasdiqlanadi va xizmat qiladi. 

Malumki, anorganik kimyo fani umumiy o'rta talim maktablarida asosiy fanlar 

qatorida o'tiladi . Malakaviy bitiruv ishimda ko'rib chiqishim kerak bo'lgan mavzu 

yani "Element atomlarida elektronlarning energetik pog`onalar va pog`onachalarga 

taqsimlanishi  mavzusini  o`qitish  metodikasi"  umumiy  kimyo  faninig  anorganik 

kimyo  bo'limida  ko'rib  chiqiladi.  Shu  nuqtai  nazardan  yuqorida  ko'rib  chiqilgan 

talablar doirasida o'rganilishi shart.  

 

---

 

9