F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası Xalqa aşırımın o üzündəki həqiqəti

“Çaldıran döyüşü” dilogiyasını qələmə aldı. Xatırladaq ki, 
həmin illərdə Şah İsmayılın anadan olmasının 500 illiyi qeyd 
olunurdu. F.Kərimzadə ilə yanaşı, Əlisa Nicat “Qızılbaşlar”, 
Əzizə Cəfərzadə “Bakı-1501” romanlarını yazmışlar. Xətaiyə - 
bu böyük sərkərdə, dövlət xadimi və gözəl şairə birdən-birə 
dörd roman həsr edilməsinin səbəbi məlum idi: Xətai 
Azərbaycan tarixinin ən önəmli səhifələrini yazsa da 
Azərbaycan ədəbiyyatında onun bədii obrazı yaradılmamışdı. 
F.Kərimzadənin bu romanı bədii ədəbiyyatın Xətaiyə, onun 
şəxsiyyətinə böyük marağın ifadəsi idi. Çoxplanlı, çoxobrazlı, 
süjeti və konflikti çoxşaxəli bu dilogiyada Şah İsmayıl
Xətainin həyatı, hakimiyyəti Çaldıran döyüşünə qədər təsvir 
edilir, müəllif həm tarixi mənbələrin gözü ilə, həm də bədii 
təxəyyülü vasitəsilə Şah İsmayılı vahid milli dövlətin ilk 
qurucusu kimi canlandırır. Şeyx Heydər, Ağqoyunlu Sultan 
Yaqub, Şah İsmayılın nənəsi –Uzun Həsənin anası Sara xatun, 
Əbu Səid, Uzun Həsən, Məsih Mirzə, Aləmşahbəyim, Rüstəm 
Mirzə, Hüseyn Lələ bəy... Bunlar hamısı tarixi şəxsiyyətlərdir 
və hər birinin taleyi sonadək izlənilir. İstər “Xudafərin 
körpüsü”, istərsə də “Çaldıran döyüşü” tarixi hadisələrə və 
tarixi şəxsiyyətlərə şəxsi mənafe daşımaqdan uzaqdır. 
Doğrudur, F.Kərimzadə Şah İsmayılın vurğunu idi. Bu 
romanlar F.Kərimzadənin vətənçilik ideallarını ifadə edirdi. 
Bəli, hər bir xalqın tarixində unudulmaz səhifələr olur. Bu cür 
səhifələr adətən ictimai şüurun yetkinliyi, milli dirçəliş və 
qurtuluş, böyük amallar uğrunda çarpışmanın kəskinliyi və 
nəticələri ilə şərtlənir.

---

14 
XVI yüzilliyin sübh çağında Şah İsmayılın başçılığı ilə 
görülən işlər xalqımızın sonrakı müqəddəratı üçün güclü özülə 
çevrildi. Şah İsmayıl kimi tarixi şəxsiyyətlər heç vaxt 
unudulmur, incəsənətin, ədəbiyyatın gücü ilə yenidən doğulur. 
F.Kərimzadənin uzun tədqiq və araşdırmalardan sonra qələmə 
aldığı "Xüdafərin körpüsü" dilogiyası xalqımızın tarixinə, 
500 il əvvəlki babalarımıza məhəbbət və hörmətin ifadəsidir. 
Oxucunu orta əsr Azərbaycan həyatının həyəcanlı səhnələri ilə 
qarşılaşdıran 
bu 
roman 
Ağqoyunlularla 
Səfəvilər 
hakimiyyətinin qovuşduğu, birincilərin ikincilərlə əvəzləndiyi 
dövrün, Azərbaycan torpaqlarının birlik, Azərbaycan 
mədəniyyətinin yüksəliş dövrünün bədii salnaməsidir. 
F.Kərimzadə yeni faktlar əsasında dövrün ziddiyyət və 
çətinliklərini, qızılbaş bayrağı altında tarixi mübarizənin 
məqsədini, köklərini müasirlik ruhu ilə təsvir etmiş, qaranlıq 
səhifələri kifayət qədər işıqlandırmışdır. "Xüdafərin körpüsü" 
istər yazı tərzi, istərsə də təhkiyə və dialoqlarının səlisliyi, 
zənginliyi ilə seçilən bir romandır, qəhrəmanlıq dastanıdır. Hər 
iki kitab ("Xüdafərin körpüsü" və "Çaldıran döyüşü") yüksək 
ideya-estetik keyfiyyətləri, güclü ictimai-siyasi məziyyətləri ilə 
yanaşı, quruluş, dil xüsusiyyətləri ilə də diqqəti çəkir. Zəngin 
bədiilik vasitələri oxucunu 500 il keçmişə aparır, təsvir edilən 
dövrün havasına daxil edir.