F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

Şəkil 5.4. Qaz balonları və rezin borular. 
Əl ilə autogen qaynağı zamanı yandırıcı ucluğun 
detal və qaynaq materialına nəzərən vəziyyəti şək. 5.5. 
və şək. 5.10.,
a
- da təqdim olunmuşdur. Yandrıcı 
ucluğun vəziyyətinin düzgün seçilməsi ilə qaynaq 
keyfiyyətinə və sürətinə əhəmiyyətli təsir olunur. Qaz-
alovu ilə qaynağa başlayanlar müəyyən olunmuş 
qaydalarla işləyib, düzgün vərdişlərə sahib olmalıdır. 
Şəkil 5.5. Əl ilə məftillə qaynaq zamanı qaynaq materialının 
və yandırıcı ucluğun vəziyyətləri. 
Sol istiqamətə 
qaynaq 
Sağ istiqamətə 
qaynaq 

---

101 
Yanar qazın növündən və oksidləşdirici qazla 
nisbətindən asılı olaraq, qaz alovunun yaratdığı 
temperatur da müxtəlifdir (şək. 5.6.). Bu qazlar 
içərisində ən yüksək temperatur yaradan qaz asetilen 
qazıdır (~3150
0
C). Təhlükəsizliyi nəzərə alaraq, 
müxtəlif yanar qazların bir-birlərinə qarışdırılması ilə 
onların yanması zamanı müxtəlif temperatur əldə 
etmək olar .
Şəkil 5.6. Müxtəlif növ yanar qaz oksigen qarışığının 
yaratdığı temperatur və asetilen alovunda temperaturun 
paylanması.
Asetilen-oksigen-
alovunda temperaturun 
paylanması 
Yanar qaz/oksigen nisbəti, m
3
/m
3
Temperatur, 
0
C 
T
emper
at
ur
, 
0
C
Etanla qarışıq 
Asetilen 
Metil asetilen 
qarışığı 
Etan 
Metan 
Propan 
Propan 

---

102 
Qazların 
yanma 
sürəti 
onların 
yanma 
temperaturlarına mütənasib olaraq dəyişir (şək. 5.7.).
Əgər yanma prosesi düz nizamlanmayıbsa, onda 
metalın qaynaq qazları ilə reaksiya təhlükəsi yaranır. 
Belə ki, asetilenin miqdarını artırdıqda materialın 
karbonla doyuzdurulması, oksigenin miqdarını 
artırdıqda isə materialın oksidləşərək kövrəkləşməsi 
təhlükələri yaranır.