F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

 
Şəkil 5.7. Müxtəlif növ qazların yanma sürətləri. 
Yanıcı qaz/oksigen nisbəti, m
3
/m
3
Y
an
ma
s
ür
ət
i, 
m
/sa
n 
Etanla qarışıq 
Asetilen 
Metil asetilen 
qarışığı 
Etan 
Metan 
Propan 
Propan 

---

103 
Neytral alovla qaynaq zamanı alov qaynaq tikişini 
qoruyur. Belə alov növü başqa alovlardan qaynaq 
ucluğunda ağ konus formalı alovun olması ilə 
fərqlənir (şək. 5.8.) 
Şəkil 5.8. Qaz alovunun növləri.
 
Asetilen alovunda baş verən fiziki və kimyəvi 
prosesləri nəzərdən keçirək (şək. 5.9.). 1 sahəsində 
asetilen qazı karbon və hidrogenə parçalanır: 
C
2
H
2
= 2C+H
2 
2 yanma (reduksiya) sahəsində 1 sahəsindən alınan 
karbon, hidrogen və oksigen karbon monoksid və 
hidrogeni əmələ gətirir: 
2C+H
2
+O
2
=2CO+H
2
3 sahəsində karbon monoksid, hidrogen və 
oksigenin yanması ilə karbon dioksid və su alınır: 
B
o
l o
k
sig
en
li 
q
az
a
lo
v
u 
B
o
l a
setilen
li 
q
az
alo
v
u
Ney
tr
al 
q
az
alo
v

---

104 
4CO+2H
2
+3O
2
=4CO
2
+2H
2
O 
Şəkil 5.9. Asetilen-oksigen alovunun xüsusiyyətləri.
Qaz-alov üsulu, həmçinin böyük detalların səthinin 
tablanmasında tətbiq olunur (şək. 5.10.,
b
). Detalın 
səthi yüksək temperaturlu (2400-3150
0
C) qaz alovu ilə 
qızdırılır və qazın yüksək temperaturu hesabına 
detalın səthi tablama temperaturuna qədər qızsa da 
onun özəyi nisbətən soyuq qalır. Növbəti olaraq 
materialın sürətli soyudulması ilə səthin tablanması 
həyata 
keçirilir 
və 
bununla 
da 
hissələrin 
uzunömürlülüyü 3-8 dəfə artırıla bilər. Detalın qısa 
müddətə qızdırılması nöqteyi-nəzərdən qızdırıcı 
maddə kimi əsasən yüksək yanma temperaturu əmələ 
gətirən (şək. 5.6.) asetilen istifadə olunur.
Tablanmış təbəqənin qalınlığı adətən 2-4mm, onun 
bərkliyi isə, məsələn polad 45 üçün 50-56HRC- yə 
qədər artırılır. Qaz-alov üsulu ilə tablamada detalların 
Alovun çıxma istiqaməti 
Alov konusunun məsafəsi 
2...5mm 
Hava 
A
lovun 
te
m
pe
ra
tur
u 
0
C
Detalın yerləşməsi 
Qarışma nisbəti ~1/1 
Tutqun alov özəyi, <400
0
C (soyuq 
sahə); istifadə olunmayan asetilen-
oksigen-qarışığı 
1.
Aydın işıqlı alov konusu, >400
0
C. Asetilen 
hidrogen və karbona parçalanır; karbon alov 
konusunun örtüyünə verilən oksigenlə birləşərək 
karbon monoksid əmələ gətirir