F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

Şəkil 11.8. İkili sisten ZnCl
2
/NH
4
Cl. 
Praktikada hər iki evtektikanın E
1
və E
2
duz 
qarışığı tətbiq olunur. E
1
- in E
2
- dən üstünlüyü onun 
yaxşı nəmlənmə fəaliyyəti ilə bağlıdır. E
2
- nin 
tərkibində yüksək NH
4
Cl olduğundan güclü tüstü 
Maye 
metal 
Bərk 
maddə 
Buxar - maye 

---

199 
əmələ gətirir. Amma E
2
- nin quru sinkləmədə 
tətbiqinin üstünlükləri vardır 
Şək. 11.6.- a əsasən növbəti olaraq, qurutma 
stanisiyası gəlir ki, burada istilik təsirindən posa 
qurudulur. Yağsızlaşdırma vannasının və qurutma 
sobasının qızdırılmasında, istilik adətən maye 
qazanından ötrülür. 
Çox isti mayeyə batırılmış poladlar ya havada ya 
da 50°C temperaturu olan su vannasında soyudulur.
Örtük çəkildikdən və yoxlanıldıqdan sonra, tələbat 
olan halda əməliyyat qalıqları və çirklər təmizlənir. 
 
 

---

200 
12. Elektron 
şüası ilə materialların 
emalı texnikası 
12.1. Elektron 
şüası ilə detalların emalı 
prinsipi 
və elektron şüa qurğusunun quruluşu 
Elektron şüası ilə emal əməliyyatında enerji 
mənbəyindən istiliyin detala ötürülməsi dıgər 
üsullardan fərqli olaraq hər hansı bir istilikkeçirən 
mühit vasitəsi ilə deyil, elektron axınının materialla 
toqquşması nəticəsində onların kinetik enerjisinin 
istiliyə çevrilməsi hesabına baş verir. Üsulun 
üstünlüklərinə elektron axınının yüksək enerji 
sıxlığını, avtomatlaşdırma mümkünlüyünü, nazik 
əritmə tikişini və s. misal göstərmək olar.
Elektron şüalandıran qurğunun əsas hissələri, 
elektron şüası yaradan elementlərlə birlikdə elektron 
kanonu, material yerləşdirilən emal kamerası, vakuum 
nasosu qurğusu və qurğunu idarəetmə blokudur.
Şək. 12.4.-də elektron axını yaradan maşının sadə 
sxematik təsviri verilmişdir.
Fizikadan məlumdur ki, elektronlar mənfi yük 
daşıyıcılar olub, elektrik gərginliyi vasitəsi ilə 
sürətləndirilə bilirlər. Elektron şüa maşınının 
növündən asılı olaraq, katod və anod arasında olan 
yüksək gərginlik elektronlara elə böyük sürət verir ki, 
onların kütləsinin kiçik olmasına baxmayaraq, böyük 
kinetik enerji toplayaraq emal olunan materialla 
toqquşurlar. Toqquşma nəticəsində kinetik enerji 

---

201 
istilik enerjisinə çevrilir və material fokus nöqtəsində 
əriyir və ya buxarlanır.