F. Q. Vahidov, T. B. Ağayev

3. Sosial idarəetmə mürəkkəb proses kimi 
 
Sosial idarəetmə prosesi müəyyən növ fəaliyyətin ümumiləşmiş ifadəsidir, qarşıya qoyulmuş  məqsədlərə 
nail olmaq istiqamətində reallaşdırılan ardıcıl hərəkətlərin məcmusudur. 
Elmi ədəbiyyatda qeyd olunur ki, idarəetməyə proses mövqeyindən yanaşmanı təklif edənlər XX əsrin 30-cu 
illərində inzibati idarəetmə  tərəfdarları olmuşlar. Lakin onlar idarəetmə  mərhələlərini funksiyalar kimi nəzərdən 
keçirərkən həmin funksiyaların qarşılıqlı  əlaqəsinə lazımınca diqqət yetirməmişlər. Lakin idarəetməyə proses 
mövqeyindən yanaşanların digər qismi həmin qüsuru aradan qaldırmağa səy göstərmiş, müəyyən təşkilat 
hüdudlarında hərəkətlərin və ya funksiyaların qarşılıqlı əlaqəsini, ümumi fasiləsiz axarını nəzərə çarpdırmışlar. Bu 
konsepsiyanın ilk müəlliflərindən sayılan Anri Fayol belə hesab edirdi ki, idarə etmək planlaşdırmaq, təşkil etmək, 
sərəncam vermək, əlaqələndirmək və nəzarət etmək deməkdir. 
Hazırda sosial-fəlsəfı  ədəbiyyatda, idarəetmə  nəzəriyyəsinə  və praktikasına həsr olunmuş  əsərlərdə 
idarəetmə prosesi təşkilati və funksional struktur baxımından təhlil olunur. Başqa sözlə, həmin prosesdə müəyyən 
mərhələlər və ya funksiyalar ayırd edilir. 
Təşkilati struktur baxımından sosial idarəetmə prosesini bir-birinin ardınca gələn müəyyən mərhələlərin 
məcmusu kimi başa düşmək olar. Belə  mərhələlərin ayırd edilməsinə müxtəlif müəlliflərin fərqli yanaşması 
mövcuddur. Həmin yanaşmaların müqayisəli təhlili göstərir ki, fərqlər  əsasən məsələyə  nə  dərəcədə konkret 
yanaşma ilə əlaqədardır. Bəziləri (məsələn, V. Q. Afanasyev) 4 mərhələ - qərarın işlənib hazırlanması və qəbulu, 
təşkiletmə, tənzimetmə, uçot və  nəzarət, bəziləri (məsələn,  Q. Q. Vasilyev)  6  mərhələ - idarəetmə probleminin 
qoyulması, zəruri informasiyanın toplanılması, qərarın işlənib hazırlanması, qərarın qəbul edilməsi, qəbul 
[235 - 
236] 
olunmuş qərarın icrasının təşkili, nəzarət və s. ayırd edirlər. 
İdarəetmə prosesinin nə  dərəcədə konkret diferensiasiyası ilə  şərtlənən fərqli mövqelərin olması  təbii 
sayılmalıdır. Zənnimizcə, ayrı-ayrı mövqelərdə 3 mərhələnin ayırd edilməsi ümumi cəhətdir və demək olar ki, heç 
kəsdə etiraz doğurmur: