Fan va innovatsiyalar vazirligi materialshunoslik universiteti

6.8. Silikat anionining reaksiyalari
Ishqoriy metallarning silikatlari suvda eriydi (suyuq shisha), ular ishqoriy muhitga ega. Ko`pchilik boshqa silikatlar suvda kam eriydi. Silikat tuzlarining suvdagi eritmalarida gidroliz reaksiyasining kechishi oqibatida polisilikat kislotalar hosil bo`ladi. Natriy silikat tuzining eritmasida gidroliz reaksiyasi hosil bo`ladigan ishqor tufayli cheklanadi. Xlorid, sulfat va nitrat kislotalar ta'siridan parchalanadigan va parchalanmaydigan silikatlar mavjud. Parchalanmaydigan silikatlardan silikat kislotani ajratish uchun ularni soda bilan suyultirib, yaxlitlaydilar yoki plavik kislota bilan ishlab eritadilar. Bunda kremniy-ftorovodorod kislota hosil bo`ladi:
SiO₂+4HF2H₂O+SiF₄
SiF₄ + 2HF  H₂SiF₆
Kremniy-ftorovodorod kislolani bug`latganda, kremniy ftorid va HF uchib chiqadi va SF<sub>4</sub> ning gidrolizi natijasida hosil bo`ladigan kam miqdor silikat kislota qoladi. Silikallarni kislotalar bilan parchalaganda, silikat kislotaning ancha barqaror kolloid eritmasi hosil bo`ladi:
Na<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub> + H,SO<sub>4</sub>H<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub> + Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
Tabiatda juda ko`p sonli silikatlar mavjud bo`lib, ularning tarkibi umumiy holda xSiO₂yH,O formula bilan ifodalanadi. Ularni analiz qilishda soda bilan yaxlitlashdan foydalaniladi.
1. Bariy xlorid silikat ion bilanoq rangli cho`kma hosil qiladi, bu cho`kma kislotalar ta'siridan silikat kislotalar aralashmasidan iborat bo`lgan suzmasimon kolloid hosil qiladi:
SiO₃^2-+ Ba⁺²BaSiO₃
2. Suyultirilgan kislotalar silikatlarning o`rtacha konsentratsiyali eritmalariga sekin ta'sir ettirilganda silikat kislotalarning gellari (suzmasimon cho`kmasi) hosil bo`ladi:
xSiO<sub>3</sub><sup>2-</sup>+ 2yH<sup>+</sup> xSiO<sub>2</sub>H<sub>2</sub>O
Suyullirilgan kislotalar tez qo`shilganda cho`kma (gel) sekin yoki juda sekin hosil bo`ladi, cho`kma tushmasligi ham mumkin. Silikat kislotalarni to`liq ajratish uchun gel bir necha niarta konsentrlangan HCl ishtirokida quruq qoldiqqacha bug`latiladi, bunda silikat kislotalar suvsizlanadi va amalda erimaydigan ko`rinishga o`tadi. Ana shu qoldiqni kislotali suv bilan ishlab, so`ngra silikat kislotalarni ajratib olish mumkin.