FəLSƏFƏ, onun predmeti VƏ CƏMİYYƏTİn məNƏVİ İNKİŞafinda rolu

Birincisi, şüur fenomeninin təsviri. İkincisi, şüurun özünün 
mümkünlüyü, daha dəqiq desək, fenomenin özünün izahıdır
. Antik və yeni dövr 
fəlsəfəsində göstərilən səviyyələr fərqləndirilmirdi, ona görə də belə hesab edilir
di 
ki, şeylərin şüurda mövcudluğunun üsulları təsvir olunubsa, deməli şüurun təbiəti 
məsələsi həll olunmuşdur. XX əsrdə filosoflar şüurun müstəqilliyi imkanlarını 
xüsusi qeyd etməyə başladılar. 
Şüur ayrıca predmet və yaxud şey kimi mövcud 
olmadığına görə onu dərk etmək, təsvir etmək, müəyyənləşdirmək olduqca 
çətindir. Bizə hər şey şüurun sayəsində verilmişdir
. 
O, bizim bütün qavrayışları
-
mızı, hisslərimizi, fikirlərimizi bir an içində əlaqələndi
rir, 
özü də bütün bunları 
bizdən asılı olmayaraq, nəzarətimizdən kənarda, razılığımız olmadan edir.
Bu 
əlaqələr zənginliyindən şüuru kənarlaşdırmaq olmaz, çünki şüursuz onlar mövcud 

---

ola bilməz
. 
Ona görə də XX əsrə qədər fəlsəfə şüurda şeylərin mövcudolm
a 
üsullarının təsviri ilə məşğul idi. XX əsrdə isə vəziyyət dəyişmişdir.
Alimlər şüur 
haqqında daha çox suallar verir və onları müxtəlif formada cavablandırırdılar. 
Dünyanın izahını asanlaşdırmaq, obrazların qavrayışı şüur fenomenini izah etməyə 
bərabərdi
r. 
Qeyd etmək lazımdır ki, hər bir dövr şüur nədir? –
sualına öz təsəvvürlərinə 
uyğun cavabını da vermişdir. 
Nəticədə bir dövrdə şüur adlanan şey, digər 
dövrlərdə şüur adlanmırdı.
 
Şüur haqqında təsəvvürlər hakim dünya görüşü 
qaydaları ilə sıx əlaqədə olmuş
dur.
Təsadüfi deyildir ki, 
antik kosmosentrizm, orta 
əsrlərin teosentrizmi və Yeni dövrün antroposentrizmi şüurun müxtəlif anlamlarını 
formalaşdırmışdır. Öz növbəsində bu və ya digər dövr adamlarının şüuru necə 
başa düşmələrindən, onların dünya obrazları, onların mənəviyyatı necə başa 
düşmələri, siyasət, incəsənət və s. asılı idi. Çünki şüur həmişə real həyatın dililə 
çulğalaşmışdır.