Fənn: Azərbaycan tarixi Şöbə: “Tibb bacısı işi” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycan torpaqlarında növbəti deportasiyası 
1928-ci ildə bağlanmış Türkmənçay müqaviləsindən sonra Azərbaycan torpaqlarında 
məskunlaşan ermənilər İkinci dünya müharibəsi bitən kimi fəallaşdılar. Sovet hökmətində yüksək 
vəzifə tutan A.Mikoyanın himayəsi ilə Qarabağ komitəsi yaradıldı. 1945-ci ilin payızında Ermənistan 
rəhbərliyi Mərkəz qarşısında ilk dəfə olaraq Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılardan alınıb, onlara 
verilməsi məsələsini qaldırdı. M.C.Bağırov əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarət olan Şuşa 
rayonunu çıxmaqla, Yuxarı Qarabağın Ermənistana, Rusiyaya və Gürcüstana verilmiş tarixi 
torpaqlarımız Azərbaycana qaytarılsın. 
Təbii ki, mərkəz və ermənilər M.C.Bağırovun bu təklifinə razılıq vermədilər. Çünki bele 
olardısa, ən azı Zəngəzur Azərbaycana qaytarılmalı idi. Nəticədə Azərbaycanla Naxçıvan və Türkiyə 
arasında süni yaradılmış erməni ərazisi ləğv olunurdu. 

---

Fənn: Azərbaycan tarixi 
 
Şöbə: “Tibb bacısı işi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 82 
MÖVZU 34 
1950-ci illərin ortaları - 1960-ci illərdə siyası sistemin təkmilləşdirilməsi 
 
1953-cü il martın 5-də İ.V.Stalinin vəfatından sonra Sov, İKP MK-nin birinci katibi N.Xruşşov 
inzibati-amirlik idarə sistemini, o cümlədən şəxsiyyətə pərəştişi kəskin tənqid dərək Stalinin yaxın 
adamlarını vəzifədən uzaqlaşdırdı. 1956-cı ilin aprelində SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyası 
tərəfindən ölüm cəzasına məhkum edildi. 
Ölkədə İslah–Əmək Düşərgələri baş İdarəsi (QULAQ) ləğv edildi. Represiyaya məruz qalmış 
yüzlərcə azərbaycanlıya, o cümlədən H.Cavidə, Y.V.Çəmənzəmənliyə, Ə.Cavada, Müşfüqə və 
başqalarına bəraət verildi. Onların üzərindən ―xalq düşməni‖ damğası götürüldü. 
1956-cı ilin may ayında məhkəmə quruculuğu, mülkü cinayət və məhkəmə məcəllərinin qəbulu 
respublikaların öz ixtiyarına verildi. 
1954-cü ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi vəzifəsinə təyin edilmiş İmam Mustafayev 
respublikamızın iqtisadi müstəqilliyinin təmin olunmasına çalışırdı. Milli sənayenin inkişaf etdirilməsi 
Bakıda azərbaycanlıların sayının xeyli artmasına səbəb oldu və bakıda demoqrafik şəraitin belə 
dəyişməsi N.S.Xruşşovun Bakını Azərbaycanın tərkibindən çıxarıb birbaşa Moskvaya tabe etmək 
planını pozdu. 
1956-cı ilin avqustun 21-də Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sessiyasında Azərbaycan dili 
haqqında xüsusi qərar qəbul edildi. Dövlət idarələrində ana dilimizin tətbiqinə başlansa da, hökümətin 
təzyiqi ilə bu proses dayandırıldı. Bütün bunlar İ.Mustafaye vin 1959-cu ildə millətçilikdə 
təqsirləndirilərək vəzifədən azad edilməsinə səbəb oldu. 1959-cu ildə Vəli Axundov (1959-1969) 
respublikaya rəhbər təyin edildi.