Firuddin cəFƏrov hasil fəTƏLİyev

 
3.4.2. Funksional süd məhsullarının çeşidi 
Yeni  növ  funksional  süd  məhsullarının  emalı  bir  neçə 
istiqamətdə  aparılır.  Belə  ki,  probiotik,  bioloji  aktiv  maddələr, 
bitki zülalları, mineral maddələr, vitaminlər, qida lifləri, polifenol-
lar, bitki yağları və s. ilə zənginləşdirilmiş prebiotik və simbiotik 
süd məhsulları işlənib hazırlanır.  
Probiotik süd məhsulları. Probiotik qida məhsulları – 
funksional qida məhsulu olub, fizioloji funksional qida 
inqredienti kimi, insan üçün faydalı olan xüsusi ayrılmış canlı 
orqanizmlərin ştammları istifadə olunur və bu insan orqanizminə 
həzm sisteminin mikroflorasını normallaşdırdıqdan sonra yaxşı 
təsir edir.  
Rusiya Elmi Tədqiqat Südçülük Sənayesi İnstitutu (RETSSİ) 
mərkəzi  mikrobiologiya  laboratoriyası  tərəfindən  bir  sıra  qida 
məhsulları işlənib hazırlanmışdır.  
“Bifilin  –  M”  –  təbii  inək  südünün  bifidobakteriya  Adoles-
centis MC-42 təmiz kulturasının ştammları ilə qıcqırdılması yolu 
ilə  alınmışdır.  O,  bağırsağın  şərti  patogen  mikroflorasını  məh-
dudlaşdırmaq xüsusiyyətinə malikdir. Hazır məhsul zərif konsis-
tensiyaya, xoşagələn süd turşusu tamına malik olur. “Bifilin –M” 
5 gün ərzində istifadə üçün yararlıdır. O, bu müddətdə soyuducuda 
6
0
C-dən  yüksək  olmayan  temperaturda  hermetik  bağlanmış 
butulkalarda, paketlərdə və ya stəkanlarda saxlanır.  
Aşağıdakı hallarda istifadə olunması tövsiyə edilir: 

 
kəskin bağırsaq infeksiyalarının müxtəlif formaları; 

 
bağırsağın disbakteriozu; 

---

179
 

 
süni və ya qarışıq yemləndirilmədə olan 1 yaşlı uşaqların 
(3 aylığından) qidalandırılması; 

 
uşaqlarda erkən yaşlarında eksidativ diatezin və allergiya 
reaksiyasının kliniki müəyyən edilməsi; 

 
antibiotiklərin uzun müddət tətbiqinin vacibliyi; 

 
kəskin  leykozlarla  xəstələnmiş  xəstələrin  qidalanması 
(leykoza  qarşı  aktiv  terapiya  zamanı  müalicəvi  pəhriz  məhsulu 
kimi); 

 
profilaktiki qidalanma. 
“Tonus”  –  təbii  inək  südündən  simbiotik  bakteriya  ilə 
turşudulması yolu ilə alınır. Tərkibində süd turşusu streptokokları, 
propion turşusu və sirkə turşusu bakteriyaları olur.  
“Tonus”un istifadə edilməsi, qanın tərkibinin yaxşılaşmasına, 
mübadilə proseslərinin aktivləşməsinə, orqanizmin immun aktiv-
liyinin yüksəlməsinə, damar və proktoloji (yogun və düz bağırsaq) 
xəstəliklər riskinin azalmasına səbəb olur.  
“Tonus” hazırlandığı gündən etibarən 6
0
C temperaturdan yük-
sək  olmayan  şəraitidə,  qapalı  qablaşdırmada  14  gün  istifadəyə 
yararlıdır.  Məhsul  homogen  konsistensiyalı  və  xoşagələn  süd 
turşusu tamlı (turşuluq 100
0
T-dək olmalı) olur. 
Aşağıdakı hallarda istifadəsi məqbul sayılır: 

 
uşaqların (3 yaşından) və böyüklərin profilaktiki qidalan-
ması; 

 
həzm orqanlarının funksional və iltihabı xəstəlikləri; 

 
bağırsağın disbakteriozu. 
“Bifiton” – təbii inək südündən simbiotik bakteriya acıtması 
ilə turşudulması yolu ilə alınır. Tərkibində propion bakteriyaları, 
həmçinin  bakteriya  acıtması  ilə  və  ya  bifidobakteriya  bakterial 
konsentratı ilə zənginləşmiş olur. “Bifiton Forte” iki süd turşusu 
məhsulları  olan  “Bifilin  –  M”  və  “Tonus”un  kompozisiyasından 
ibarətdir. Məhsul homogen konsistensiyalı, xoşagələn tamlı (tur-
şuluğu  100
0
T-dək)  olur.  “Bifiton”  hazırlandığı  gündən  soyudu-
cuda  qapalı  qablaşdırılmış  vəziyyətdə  6
0
C-dək  temperaturda 
saxlandıqda  14  gün  istifadəyə  yararlıdır.  Aşağıdakı  hallarda 
istifadə oluna bilər: 

---

180
 

 
uşaqların  (3yaşından)  və  böyüklərin  profilaktiki  qidalan-
ması; 

 
kəskin bağırsaq infeksiyalarının müxtəlif formaları; 

 
bağırsağın disbakteriozu; 

 
həzm orqanlarının funksional və iltihabı xəstəlikləri; 

 
uşaqlarda ekssudativ diatezin kliniki meydana çıxması; 

 
antibiotiklərin uzun müddət istifadəsinin vacubliyi; 

 
kəskin  leykoz  xəstələrinin  qidalanması  (leykoz  əleyhinə 
aktiv terapiya zamanı müalicə-pəhriz məhsulu kimi);  
  
Omsk  Aqrar  Unuversitetində  yağsızlaşdırılmış  süd  əsasında 
prodietik  qidalanma  üçün  fitosüdturşusu  içkisi  işlənib  hazırlan-
mışdır. Yağsızlaşdırılmış süd L.Acidophilus, B.Longum və ya B. 
Bifidus  (“Bifilakt  A”  preparatı)  bakterial  kulturları  ilə  turşudul-
muşdur. Fito kompozisiyanın biokorrektoru kimi, itburnu, yemşan 
meyvələri və limon otunun yarpaqlarından əlavə kimi istifadə edil-
mişdir.  
“Bimm – Bill – Dann” kompaniyası bazara “Neo” məhsulları-
nın yeni xəttini buraxmışdır.  
“Majitel” – yeni meyvəli-südlü içkidir. Onda təbii süd və təzə 
meyvə şirələrinin ahəngdar uyğunluğu yaradılmışdır. Bundan baş-
qa o, 10-a qədər vitamin kompleksi ilə zənginləşdirilmişdir; 
“Bio-Vit”  –  süd  turşusu  məhsulu  olub,  əsasını  məhsulun 
vitaminlərlə  və  biokulturlarla  ikiqat  zənginləşdirilməsi  ideyası 
təşkil edir ki, bu da onu sağlamlıq üçün qəribə faydalı məhsul edir. 
“Jou-fit” – az yağlı bioyoqurtun və təbii meyvə şirəsinin qeyri-
adi birləşməsidir. Bu həmişə əla formada qalmaq istəyənlər üçün 
gözəl  imkandır.  Məhsul  bifidokulturlarla,  A,  C  və  E  vitaminlər 
kompleksi ilə zənginləşdirilmişdir; 
“İmmunele”  –  xüsusi  seçilmiş  Laktobacillus  casei  və 
Laktobacillus  rhamnosus  kompleksi  ilə  zənginləşdirilmiş  müali-
cəvi  probiotik məhsuldur. Onun gündəlik istifadə  edilməsi  orqa-
nizmin müdafiə gücünün möhkəmlənməsinə və həzmin yaxşılaş-
masına səmərəli təsir edir.