Фирузя мяммядли
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Фирузя Мяммядли onlara izah etmək, bu sahə üzrə ixtisas verən məktəblər barəsində məlumat vermək olar. Cümlə
|
Сечилмиш ясярляри
lX və ya bu sahədə onlarda yeni təsəvvür oyatmaq isti- qamətində praktik iş aparmaq olar. Xüsusən şəhər məktəblərində və pambıq becərilməyən rayonlarda təhsil alan uşaqlarda pambığın kənd təsərrüfatı məhsulu kimi özünə məxsus cəhətləri, sənaye əhəmiyyəti, becərilməsi, bu sahədə yetişib, dünya şöhrəti qazanmış əmək qəhrəmanları, pambığın əllə və maşınla yığımı, Azərbaycanda pambıqçılığın inkişafı kimi məsələlərə dair təsəvvür yaratmaq vacibdir. Belə söhbətlər zamanı müəllim çalışmalıdır ki, elə ilk cümləsindən şagirdlər xalq təsərrüfatının bu sahəsində də əməyin şan-şöhrət və şərəf işi olduğunu duysun, pambıqçılıq təsərrüfatının cazibəsini aydın təsəvvür edə bilsin. 114 nömrəli çalışmada xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrinə məxsus məhsul və əşyaların adları verilmişdir: Bakı nefti, Abşeron üzümü, yaşayış binası, yazı taxtası, tarla düşərgəsi kimi birləşmələr üzrə şagirdlərə bir qədər ətraflı məlumat vermək olar. «Bakı nefti» formulunun strukturuna müvafiq olaraq, «neft» sözünün tabeli vəziyyətdə yeni modellər daxilində işlənməsinə dair nümunələr gətirmək olar – «neft qəhrəmanları», «neft sənayesi», «neft istehsalı», «neft hasilatı» və s. Belə modellərin daxilində birikmiş peşə informasiyası imkanlarından istifadə etməklə şagirdlərdə neft sənayesinə maraq oyatmaq, neftçi peşəsinə yiyələnmək yollarını 402 Фирузя Мяммядли onlara izah etmək, bu sahə üzrə ixtisas verən məktəblər barəsində məlumat vermək olar. Cümlə – sözlərin məna və qrammatik cəhətdən məqsədli əlaqələnməsi olub nisbi olaraq bitmiş fikir ifadə edən söz birləşmələridir. Söz birləşmələri cümlə daxilində ən müxtəlif şəkildə təzahür etdiyi kimi, cümlənin özünün də məqsədə, intonasiya və quruluşa görə müxtəlif növləri vardır. Fikir bitkinliyi bir cümlə ilə ifadə olunduğu kimi, bir neçə cümlə ilə də ifadə olunur. Bu isə mətn yaradır. Bu mənada, şagirdlərin peşə məlumatlarını zənginləşdirmək məqsədi ilə cümlə konstruksiya- larından istifadə zəruridir. Xüsusən, peşəyönümü istiqamətində aparılası müsahibə və söhbətlərdə cümlələr çoxluğu bütöv mətnlər əmələ gətirir. Belə söhbətlərin keçirilməsi üçün sual və nəqli cümlələr fikir ifadəsində ən əlverişli sintaktik konstruksiya- lardır. Məsələn, Siz məktəbin emalatxanasında olmuşsunuzmu? Siz pambıq tarlasına gedirsinizmi? (Çalışma №127). Qeyd etməliyik ki, bu suallara cavab yarımçıq cümlə şəklində – bircə sözdən də ibarət ola bilər. Lakin bu cavab qrammatik cəhətdən qənaətləndirici olsa da, peşəyönümü işində cavabların geniş, aydın və bir qədər də mübahisəyə imkan verən olması vacibdir. «Bəli, biz pambıq sahəsinə gedirik» - cavabı müqabil tərəfi «pambıq sahəsinə gedənlərin» orada gördükləri, orada gördüklərinin müxtəlif cəhətləri, |